Wit licht bevat alle zichtbare kleuren. Als je een bepaalde kleur samenstelt aan de hand van een kleurenkaart, dan weet je zeker dat deze kleur 'bestaat' (zichtbaar is): ze zit 'geheid' in het witte licht.
Ongeacht of je een mengkleur maakt van zevenhonderd-en-twaalf tinten of een mengkleur van twee tinten: je wéét zeker dat deze mengkleuren bestaan.
Je kunt een kleur zo wonderlijk niet mengen -denk eens aan nieuwjaarsgeel, vuurwerkblauw, hondenvacht-grijs en straatsteen-terracotta -of je weet dat ze bestaat.
Je kunt geen kleur samenstellen die niet in wit licht te vinden is.
Het is zelfs mogelijk om kleuren te construeren die wél van elkaar verschillen maar voor het oog niet te onderscheiden zijn. (Zodat ze in zekere zin wel en niet gelijk zijn aan elkaar.)
Wie echter naar het wit kijkt kan al deze tinten en schakeringen niet zien.
Hoe is dit te verklaren?
Wel, wit licht bevat miljarden kleuren (omdat licht een continu spectrum heeft kun je zelfs betogen dat er oneindig veel kleuren bestaan).
Ons oog is echter beperkt. Wij kunnen op z'n best -in een laboratorium- een paar miljoen schakeringen onderscheiden (afhankelijk van de omstandigheden).
Wit licht is overvloedig, het oog is zwak.
De triviale wereld kun je vergelijken met wit licht: ongeacht welke propositie je kiest, ze heeft 'geheid' een waar-maker.
Propositie A is waar maar propositie niet A ook.
Dát is wat 'de werkelijkheid is rijker dan wij kunnen 'begrijpen'' betekent.
Praktisch doet een mens er overigens verstandig aan om een keus te maken tussen tegengestelde proposities.
Je kunt nu eenmaal niet tegelijkertijd in Zwiggelte (drenthe) en Epen (limburg) zijn.
Je kunt niet tegelijkertijd theïst en atheïst zijn.
Het leven dwingt je tot een keus.
Welke keus je ook maakt, in onze wonderlijke 'triviale' wereld is het aantal waar-makers eindeloos groot: groter dan ons verstand verwerken kan.
De werkelijkheid is absurd- of nee: ze is immens, onbegrensd, hypercomplex.
De kwestie is dat er meer waarheid is dan wij kunnen verwerken.
9 opmerkingen:
Beste Jan Auke
In je nieuwjaarspreek over wit licht ga je uit van Newtons wetenschappelijke theorie, de -opvatting- dat wit licht bestaat uit een mengsel van vele verschillende monochromatische kleuren.
Deze theorie komt niet overeen met de ervaring van wit licht. Dat schrijf je ook in je artikel: zeer juist! Dat kan beter begrepen worden met de fenomenologische kleurenleer van Goethe. Die is geen "theorie" maar een (kleuren)"leer" die ons "leert" om alert waar te nemen van datgene wat iedereen zelf kan ervaren.
"Wit licht bevat alle zichtbare kleuren." is dus "waar", puur theoretisch dus als een "denkbeeld". Het is gebaseerd op het resultaat van de empirische cyclus. observatie inductie deductie toetsen evaluatie In de fenomenologie blijft men bij een beschrijving van de ervaring van fenomenen ofwel "verschijnselen".
Newton beschouwt kleuren als afzonderlijke meetbare entiteiten, terwijl Goethe kleuren ziet als fenomenen die voortkomen uit de interactie van licht en duisternis. Newton's benadering is analytisch en reductionistisch, terwijl Goethe's benadering holistisch en fenomenologisch is.
Volgens mij speelt hier een categoriefout. Kleur is een quale, een ervaring, hierbij spelen de kegeltjes in het netvlies van het oog een belangrijke functie. Die "quale-kleur" is totaal iets anders dan de elektrische energie van een bepaalde golflengte van 780 nm en 380 nm. Door slordig taalgebruik noemt men dat ook "kleur", maar dat is het niet!. De "quale-kleur" is rijker dan dat: ook gevoelens speken hier een rol.
"Wit licht bevat alle zichtbare kleuren." Dat is dus "waar", puur theoretisch dus, als een "DENKBEELD" Echter volgens Goethe is wit licht een ervaarbaar heilig, monistisch FENOMEEN
Wit licht, (in jouw nieuwjaarspreek) is dus niet een voorbeeld van een contradictie, maar een voorbeeld van een logische fout tussen de reductionistische rationele denk abstractie van Newton en Goethe's visie van wit licht als een heilig, monistisch door iedereen waarneembaar fenomeen.
Met vriendelijke groet van JanD
p.s. Nu meen ik dat je gelooft dat de theorie juist is. Ik wil er op wijzen dat ik me baseer op de kennis die ik heb geleerd in het natuurkundig lab in Delft en van het IGT (Instituut Grafische Technieken T.N.O.) en de toepassing in de techniek bij kleurendruk. Er zijn een paar ernstige anomalieën in de theorie van Newton bij de modelvorming! Dat voert hier te ver.
JanD, de kleurenleer van Goethe is onjuist. De goede Goethe was een uitstekend dichter, maar een slechte wetenschapper. Ik stel voor dat we het hier bij laten voor wat betreft dit onderwerp.
Beste Jan Auke
O.K. JanR, jouw mening is, dat de kleurenleer van Goethe onjuist is. Ik vind dat de kleurenleer van Goethe wel tamelijk juist is al is die niet volmaakt. Met alle respect, je geeft geen argumenten voor jouw mening. Ik verwijs nu maar naar het lemma over: "De kleurenleer van Goethe" op de Wikipedia. Daarvan heb ik het grootste stuk geschreven met de kennis verkregen: zie mijn vorige p.s. Op jouw verzoek laten we het hierbij voor wat betreft dit onderwerp.
Met vriendelijke groet van JanD
Beste Jan Auke.
n.b. deze reactie gaat niet over de kleurenleer van Goethe! ik ga nu in op de kleurentheorie.
De eerste zin in je nieuwjaarspreek is citaat: "Wit licht bevat alle zichtbare kleuren." Dat is een reductionistische wetenschappelijke uitspraak die "waar" is binnen een bepaald theoretisch denkkader. En er zijn veel wetenschappelijke kleurentheorieën en die wijken nogal van elkaar af. zie de link* onderaan over de historische context van de kleurentheorie. Ik ben het dus eens met je!
Realiseer je dat ik het wetenschappelijk eens ben met je!
Echter met alle respect, je neemt, naar mijn mening, de "kleurentheorie" ten onrechte aan als een soort absolute werkelijkheid. Het behoort slechts tot de categorie 'theorieën'.
Op school wordt tamelijk veel van de kleurentheorie van Newton, naast die van Itten, uitgegaan. De kleurenleer van Goethe alleen bij de vrije school of Steiner-scholen.
Grappig, dat wist ik niet, maar ik lees bij de link* dat Newton vast hield aan zijn: lineaire zeven kleurenconcept (ROGGBIV) op grond van zijn experimenten met het 'splitsen van wit licht met een prisma in een camera obscura in -regenboogkleuren-.' Hoewel hij wist dat het een continue spectrum was!! (hihi, lekker eerlijk)
Van dat continue kleurenspectrum ga je in je nieuwjaarspreek uit, overigens net als vele anderen in de wereld. Die 'kleuren' zijn later wetenschappelijk begrepen als elektrische energie (zie mijn eerste reactie 16 januari 2025 om 00:27 ). Het houdt niet rekening met de fysiologische werking van het oog en de persoonlijk gevoelservaring.
Ik had het over anomalieën bij de theorie van Newton in verband met de ervaring. Één van die anomalieën is de mening dat alle kleuren (van de regenboog volgens Newton) in het witte licht zitten.
Dat klopt niet met de ervaarbare basiskleur purper of magenta (door Talens in het doosje met basiskleuren -met een diepere bedoeling- 'diep rose' genoemd).
Die basiskleur magenta "zit" niet in het regenboog spectrum! Het is te beschouwen als een combinatie van de koude kleur violet en de warme kleur rood.
Wetenschappelijk gezien is het geen kleur, begrepen als een monochromatische energie. Deze kleur magenta wordt tegenwoordig algemeen erkend als basiskleur in de techniek bijvoorbeeld bij vierkleurendruk om de beste performance te krijgen. En die kleur komt direct wel principieel (sorry) uit de kleurenleer van Goethe.
Ook is het van belang de (wiskundige) Fourier-transformatie in dit verband te kennen, als men spreekt van: alle 'kleuren' zitten 'geheid' in het witte licht. Dus alle frequenties van "monochromatische" energieën. Het is mogelijk dat in het tijdsdomein het licht het slechts een zeer zeer korte flits is, als een bliksem. Terwijl het in het frequentie domein vele frequenties bevat. Waar hebben we het dan over? Ik noem het oneerbiedig: wiskundig geneuzel (sorry)
Conclusie:
Ik meen dat ik voldoende aangetoond heb, dat het niet gaat om een soort ware contradictie, maar om een categoriefout tussen wetenschappelijke "kleurentheorie" en de "ervaring van quale-kleuren".
link*:
https://www.leerschool.be/readpublication/NlBPVGF2RDFZV01xZEQ0V25BUk5adz09/4
Met vriendelijke groet van JanD
JanD, met alle respect: gaat de bijdrage hierboven over de kleurenleer? Het is een zijpad. Wellicht interessant maar niet relevant.
Jan Auke, over 16 januari 2025 om 19:50: ook met alle respect hoor: nee het gaat niet over de kleurenleer. Lees de eerste zin van 16 januari 2025 om 14:46: "n.b. deze reactie gaat niet over de kleurenleer van Goethe!"
Lees ook de conclusie: "Ik meen dat ik voldoende aangetoond heb, dat het niet gaat om een contradictie."
Het gaat in jouw stuk over een contradictie. Dat is de hoofdlijn van jouw betoog: Wit Licht (nieuwjaarspreek). Daarin vergelijkt je "wit licht waar je geen kleur in kan zien" met de opmerking: "Wit licht bevat alle zichtbare kleuren" Dat is een discrepantie maar geen contradictie.
Jouw opmerking dat het een contradictie is, maak ik op uit jouw tekst: "wit licht als 'geheid' een waar-maker. Propositie A is waar maar propositie niet A ook." daarmee maak je een denkfout. Het heeft niets met propositieslogica te maken. Wit licht is wit licht een fenomeen. Geen attribuut in de abstracte denk logica om iets waar te maken.
Ik toon aan dat het een discrepantie is. Zoiets als de eenvoudige discrepantie tussen theorie en praktijk. Mijn argumentatie vindt zijn kracht, door dieper in te gaan op de achtergrond van jouw onjuiste opmerking: "Wit licht bevat alle zichtbare kleuren". Die opmerking vindt zijn oorsprong in een algemeen groot misverstand over de kleuren-theorie- van Newton waar je je op baseert. En dat is niet de kleuren-leer- (van Goethe dus), waar je in je laatste bijdrage van 16 januari 2025 om 19:50 naar vraagt.
Het inzien dat iets een categoriefout is, is altijd zeer moeilijk als je al met diepe abstracties in propositielogica en modale logica of zo, en veel nadenken, je de notie eigen hebt gemaakt dat de discrepantie die ik bedoel een contradictie is die behoort tot de logica.
Snap je me Jan Auke?
Het is allemaal zeer eenvoudig wat ik zeg, een beetje nadenken over fysica en een beetje niet-nadenken en ervaren. Het gevaar bestaat dat het "niet-nadenken en ervaren" weer geabstraheerd wordt. Dan zit je gesloten in een denk-draaimolen. Ik meen dat je te knap bent om een eenvoudige technicus als ik te volgen. Bekijkt het ludiek joh !
Met echt een zeer vriendelijke en respectvolle groet van JanD
JanD, de bijdrage gaat al evenmin over contradicties. Het licht wordt hier gebruikt als een metafoor (en de bijdrage gaat over de vraag wat we kunnen weten en wat we menselijkerwijs mogen beweren over de wereld). Ik weet daarom eenvoudigweg niet wat de portee is van je reacties. Het lijkt me een zijspoor.
Beste Jan Auke.
Het doet me veel genoegen dat we nu na enig geschrijf duidelijkheid hebben:
Je weet eenvoudigweg niet wat de portee is van mijn reacties. En ik wist blijkbaar niet wat de portee is van jouw "Wit Licht (nieuwjaarspreek)". Misverstanden lagen op de loer en zijn nu afgewend.
Ik dacht dat het over wit licht ging en heb daarom duidelijk gemaakt van dat wat je daar over wit licht, geschreven hebt niet klopt.
Nu begrijp ik dus dat het een metafoor is. Dat is fijn om te weten. Echter een metafoor die niet klopt daar kan je geen juiste conclusies uit trekken of aanvoeren als argument. Dat lijkt me logisch.
Het gaat dus over: wat we kunnen weten en wat we menselijkerwijs mogen beweren over de wereld. Dat wat je daar over schrijft is dus jouw mening en niet meer dan slechts een mening.
Nu denk ik eindelijk te begrijpen wat je schrijft in jouw verhaal met citaat:
"De triviale wereld kun je vergelijken met wit licht: ongeacht welke propositie je kiest, ze heeft 'geheid' een waar-maker. Propositie A is waar maar propositie niet A ook."
Dit klopt niet gezien de uitgesloten derde: iets is niet zowel waar als niet waar in de triviale wereld. Ten minste in de westerse denkwereld logisch gezied en gebaseerd op Aristoteles. Ook de metafoor gaat niet op, zoals ik aangetoond heb. Dat kan je dus niet als argument gebruiken.
Dan verder citaat:
'de werkelijkheid is rijker dan wij kunnen 'begrijpen'' '
Gelukkig zijn we het dan eens: HOERA !!!!! :-)
Een zeer klein maar toch wel hinderlijk detail is dat jij dit al jaren langs rationele weg tracht te bewijzen, of te beargumenteren. Dat is onmogelijk volgens mij: de ratio is deficiënt om de (diepere) werkelijkheid (als die er al is) te kennen. Het gaat om de ervaring.
Denk eens aan nieuwjaarsgeel, vuurwerkblauw, hondenvacht-grijs en straatsteen-terracotta - je weet niet dat ze (ontologisch) bestaan, maar je ervaart ze of je creëert ze vanuit je voorstellingsvermogen. Als je het gelooft is het waar.
Met vriendelijke groet van JanD
p.s. zijn we het nu eens of oneens?
JanD, duidelijk. Dan sluit ik nu deze draad.
Een reactie posten