Henk Oosterling heeft een mooi boek geschreven over de verschillen tussen Westers en Oosters denken. Het is jaren geleden dat ik dit boek gelezen heb. Ik herinner me echter nog goed dat Oosterling beschrijft dat de Japanner vooral 'handelend' denkt.
"Ki is de dragende substantie van de samenhang tussen lichaam en geest. Hier is het dus niet de ratio, maar de ki als menselijke 'agency' die handelingen aanstuurt. De agency (...) van een aanval is dus geen berekenende geest (...). [Agency en liefde, affectie en mededogen] komen samen in het begrip kokoro of shin, dat vaak iets te gemakkelijk met geest of hart wordt vertaald. (...) Als geconcentreerde energie balt deze zich samen in de onderbuik, (...) dit is het centrum van waaruit actie wordt aangezet. Dat centrum is echter nooit universeel en staat evenmin vast. (...) Ki opereert dus op verschillende schalen, maar het basale idee is dat iedereen door deze energie met elkaar verbonden is. Er bestaat geen leegte, want ook elke ogenschijnlijke leegte is vervuld van ki." (Oosterling, Waar geen wil is, Boom, 2016, p.75)
De strekking van Oosterling's betoog is dat de Japanner gelooft dat een onmiddellijk bewustzijn van het lichaam -aandacht voor ki- beter bepaalt hoe je in een bepaalde situatie moet handelen dan een rationeel betoog.
Uit deze overtuiging komt de fascinatie voor vechtsporten voort. In het geval van Oosterling is dat kendo, de Japanse zwaard-vecht kunst. Een vechtsport leert je dat je aandachtig de 'beweegbaarheid' en kracht (ki) van het lichaam moet volgen (beheersing van het lichaam is dus feitelijk het volgen van het lichaam).
De bouw en structuur -inclusief de 'krachten' in dit lichaam- wijzen je feitelijk de juiste weg.
Het aardige is nu dat, als je eenmaal inziet dat logisch denken geënt is op de 'beweegbaarheid' van het lichaam -contradicties zijn 'ondenkbaar' want het lichaam kan ze niet uitvoeren- beide culturen geplant zijn 'op'/'in' het handelende lichaam: beide culturen hebben 'ontdekt' dat we als handelende personen in de wereld staan.
Of je nu handelt door geest en lichaam als één systeem van kracht en wijsheid te zien of dat je handelt nadat je de zaak rationeel hebt overdacht en afgewogen, hoeft niet persé te leiden tot een sterk kwalitatief verschil tussen de handelingen die je op het aardse podium over het voetlicht brengt.
Merk bovendien op: zowel de ki moet worden gevuld met wijsheid en mededogen als ook het hart van de rationele mens: wie over geen wijsheid en mededogen beschikt zal noch langs de oosterse noch langs de westerse afslag een 'goed' mens kunnen zijn.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten