Zou het denken (...) gepaard gaan met luid geratel en zwaar gestamp, zodat tijdens het denken steeds ons hoofd heftig schudt en de kaken luid klapperen, dan zouden we goed doorhebben dat onze gedachten producten van het brein zijn. Het brein is echter een stil apparaat, dat zijn werk fluisterend verricht. We hebben van z'n denkwerk geen idee. En daarom vinden we het lastig om te geloven dat ons beeld van de wereld wordt bepaald door de werking van deze 'denkmachine'.
woensdag 13 november 2024
Podcast: Fiona Ellis
God, Science and the Natural World. Filosofe Fiona Ellis over Naturalisme en de vraag of God -het bovennatuurlijke- verenigbaar is met naturalisme:
Mevrouw Ellis pleit voor een expanded naturalism. Voor een uitgebreid naturalisme, voor een naturalisme uitgebreid met een soort monotheïstisch theïsme. Hoe ze dat doet, heb ik nog niet echt door.
Waarin verschilt dat Uitgebreid Naturalisme met wat ik elders eens de plusvariant van het naturalisme heb ik genoemd? De plusvariant van het naturalisme neemt de nulvariant van het naturalisme zeer, zeer serieus maar pleit daarnaast voor de mogelijkheid van een transcendente God achter de schermen van de oneindige, uiterst complexe natuur. Zo'n God echter valt niet te bewijzen maar slechts te opperen en vereist dus een soort fideïsme, dunkt me.
Ellis maakt veel werk van het concept "verlangen". Wensdenken? Maar hoe het zij, onze geest bestaat, zo zeg ik als metapsycholoog, ook uit allerlei gevoelens, dus ook uit verlangens, bijvoorbeeld naar de pizza die ik straks ga eten, hoop ik.
Ik heb ergens gelezen dat Ellis ook aandacht besteed aan Levinas. Hoe zij Levinas presenteert en wat ze met hem doet, weet ik niet.
En hoe het zij, binnen een fijnzinnig naturalisme is er uiteraard volop plaats voor onze mentale binnenwereldjes met hun inhoudsrijke, semantische netwerken. Maar zulk fijnzinnig naturalisme noem ik toch gewoon de nulvariant van het naturalisme.
En zo blijft men voort denken over mens, natuur en de mens als een stukje natuur met gedachtes en gevoelens.
RV, je schrijft: [Mevrouw Ellis pleit voor een expanded naturalism. Voor een uitgebreid naturalisme, voor een naturalisme uitgebreid met een soort monotheïstisch theïsme. Hoe ze dat doet, heb ik nog niet echt door.] Ja, dat is volgens mij ook de achilleshiel/flessenhals van haar pleidooi. Ik heb dat stukje tweemaal beluisterd en vind wat ze zegt niet 'dwingend'. Ze meent dat je een scientist bent als je denkt dat wetenschap alle vragen kan beantwoorden. Maar dat roept de vraag op: wat is er formeel (=logisch) mis met de opvatting dat we ooit een alomvattende fysische theorie zullen kunnen opstellen. Volgens mij kun je die gedachte niet apriori afschrijven. En wat wil het zeggen als de wereld wel natuurlijk is maar niet door wetenschappelijk onderzoek volledig kan worden beschreven: dat is mij enigszins onduidelijk. Tenslotte: stel dat de jas (het naturalisme) ruimer valt dan het lichaam (wetenschap), dan is het nog altijd een 'jas'- waarmee ik bedoel: dan is het nog altijd 'logisch' terrein en op logisch terrein voelt God zich toch niet echt senang. Er is gisteren een tweede deel verschenen: ik zal de verwijzing plaatsen (nadat ik deze zelf aandachtig beluisterd heb. We kunnen geen koopwaar aanprijzen die niet getoetst is immers ;)
(Mooi RV, dit is een zakelijke bijdrage van je: wel prettig om ook de stof van de bijdragen wat te kunnen uitdieppen, dan staan die er tenminste niet voor niets. Deze podcast van Ellis is toch interessant genoeg, zou ik denken).
- As it is with value, so it is with God, though for a more radical reason. “The idea that God is in principle unaccountable by science is precisely what is to be expected, given that He is not a part of the world, and to reject Him on this ground would be to commit to scientism. So He is irreducible to the natural causes within the world to which we rightly appeal at the level of scientific explanation. Nor, however, does he lie beyond the world, as an agent or force behind the scenes. … Rather, he is [the world’s] ontological source … both radically distinct from the world whilst also being intimately connected to it” (148-9). -
Eerst de bron:
https://inters.org/carroll-ellis-double-review
Het is een citaat uit een review van twee boeken, één van de bekende atheïst Sean Caroll, de ander van Fiona Ellis.
Het citaat is een weergave van een gedachtengang van Ellis. Let op: the world"s ontological source. De Albron, zou Aafje zeggen. Er zijn aldus parallellen tussen Aafjes basale gedachtengangen en de filosofische gedachtengangen van Ellis.
Zelf denk ik dat de wereld, de totale werkelijkheid dus, te complex en te pluralistisch is om overkoepeld te worden door een soort primaire entiteit genaamd God. Er is, basaal gezegd, geen Albron, geen iets waaruit alles voortkomt. Geen iets waar alles samenkomt. De wereld is te verdeeld om een holistische Eenheid te kunnen zijn.
Neemt niet weg dat het menselijk hart motieven heeft die het hoofd niet heeft. We zijn niet alleen rationele wezens maar ook emotionele wezens en wellicht zijn we vooral emotionele wezens. Wezens met verlangens en angsten. Breekbare persoontjes in een warrige binnen- en buitenwereld.
Nu zijn er filosofen die beweren: omdat wij personen zijn, moet de wereld ook een persoon zijn en die persoon is dus God, de persoonlijke God buiten ons. Dit filosofisch personalisme is thans weinig bekend maar wie weet, wordt het ooit afgestoft.
Ik ben een naturalist die zijn naturalisme niet wil uitbreiden met God, met een soort Albron. Maar ik ben wel een naturalist die de menselijke psychè met al haar grandeurs en misères wil eerbiedigen.
Tot slot een mooie titel van een Amerikaanse roman: The Heart is a Lonely Hunter.,
3 opmerkingen:
Ik luister geen podcasts. Maar ik google wel naar teksten.
Ellis, Fiona. God, Value, and Nature. Oxford: Oxford University Press, 2014. 240 pp. $99.00 (cloth).
Te duur voor mij hoewel ik hou van ingebonden boekwerken. Mooier om te zien. Lekkerder om te lezen. De link is:
https://www.journals.uchicago.edu/doi/full/10.1086/689026
Mevrouw Ellis pleit voor een expanded naturalism. Voor een uitgebreid naturalisme, voor een naturalisme uitgebreid met een soort monotheïstisch theïsme. Hoe ze dat doet, heb ik nog niet echt door.
Waarin verschilt dat Uitgebreid Naturalisme met wat ik elders eens de plusvariant van het naturalisme heb ik genoemd? De plusvariant van het naturalisme neemt de nulvariant van het naturalisme zeer, zeer serieus maar pleit daarnaast voor de mogelijkheid van een transcendente God achter de schermen van de oneindige, uiterst complexe natuur. Zo'n God echter valt niet te bewijzen maar slechts te opperen en vereist dus een soort fideïsme, dunkt me.
Ellis maakt veel werk van het concept "verlangen". Wensdenken? Maar hoe het zij, onze geest bestaat, zo zeg ik als metapsycholoog, ook uit allerlei gevoelens, dus ook uit verlangens, bijvoorbeeld naar de pizza die ik straks ga eten, hoop ik.
Ik heb ergens gelezen dat Ellis ook aandacht besteed aan Levinas. Hoe zij Levinas presenteert en wat ze met hem doet, weet ik niet.
En hoe het zij, binnen een fijnzinnig naturalisme is er uiteraard volop plaats voor onze mentale binnenwereldjes met hun inhoudsrijke, semantische netwerken. Maar zulk fijnzinnig naturalisme noem ik toch gewoon de nulvariant van het naturalisme.
En zo blijft men voort denken over mens, natuur en de mens als een stukje natuur met gedachtes en gevoelens.
RV, je schrijft: [Mevrouw Ellis pleit voor een expanded naturalism. Voor een uitgebreid naturalisme, voor een naturalisme uitgebreid met een soort monotheïstisch theïsme. Hoe ze dat doet, heb ik nog niet echt door.] Ja, dat is volgens mij ook de achilleshiel/flessenhals van haar pleidooi. Ik heb dat stukje tweemaal beluisterd en vind wat ze zegt niet 'dwingend'. Ze meent dat je een scientist bent als je denkt dat wetenschap alle vragen kan beantwoorden. Maar dat roept de vraag op: wat is er formeel (=logisch) mis met de opvatting dat we ooit een alomvattende fysische theorie zullen kunnen opstellen. Volgens mij kun je die gedachte niet apriori afschrijven. En wat wil het zeggen als de wereld wel natuurlijk is maar niet door wetenschappelijk onderzoek volledig kan worden beschreven: dat is mij enigszins onduidelijk. Tenslotte: stel dat de jas (het naturalisme) ruimer valt dan het lichaam (wetenschap), dan is het nog altijd een 'jas'- waarmee ik bedoel: dan is het nog altijd 'logisch' terrein en op logisch terrein voelt God zich toch niet echt senang. Er is gisteren een tweede deel verschenen: ik zal de verwijzing plaatsen (nadat ik deze zelf aandachtig beluisterd heb. We kunnen geen koopwaar aanprijzen die niet getoetst is immers ;)
(Mooi RV, dit is een zakelijke bijdrage van je: wel prettig om ook de stof van de bijdragen wat te kunnen uitdieppen, dan staan die er tenminste niet voor niets. Deze podcast van Ellis is toch interessant genoeg, zou ik denken).
- As it is with value, so it is with God, though for a more radical reason. “The idea that God is in principle unaccountable by science is precisely what is to be expected, given that He is not a part of the world, and to reject Him on this ground would be to commit to scientism. So He is irreducible to the natural causes within the world to which we rightly appeal at the level of scientific explanation. Nor, however, does he lie beyond the world, as an agent or force behind the scenes. … Rather, he is [the world’s] ontological source … both radically distinct from the world whilst also being intimately connected to it” (148-9). -
Eerst de bron:
https://inters.org/carroll-ellis-double-review
Het is een citaat uit een review van twee boeken, één van de bekende atheïst Sean Caroll, de ander van Fiona Ellis.
Het citaat is een weergave van een gedachtengang van Ellis. Let op: the world"s ontological source. De Albron, zou Aafje zeggen. Er zijn aldus parallellen tussen Aafjes basale gedachtengangen en de filosofische gedachtengangen van Ellis.
Zelf denk ik dat de wereld, de totale werkelijkheid dus, te complex en te pluralistisch is om overkoepeld te worden door een soort primaire entiteit genaamd God. Er is, basaal gezegd, geen Albron, geen iets waaruit alles voortkomt. Geen iets waar alles samenkomt. De wereld is te verdeeld om een holistische Eenheid te kunnen zijn.
Neemt niet weg dat het menselijk hart motieven heeft die het hoofd niet heeft. We zijn niet alleen rationele wezens maar ook emotionele wezens en wellicht zijn we vooral emotionele wezens. Wezens met verlangens en angsten. Breekbare persoontjes in een warrige binnen- en buitenwereld.
Nu zijn er filosofen die beweren: omdat wij personen zijn, moet de wereld ook een persoon zijn en die persoon is dus God, de persoonlijke God buiten ons. Dit filosofisch personalisme is thans weinig bekend maar wie weet, wordt het ooit afgestoft.
Ik ben een naturalist die zijn naturalisme niet wil uitbreiden met God, met een soort Albron. Maar ik ben wel een naturalist die de menselijke psychè met al haar grandeurs en misères wil eerbiedigen.
Tot slot een mooie titel van een Amerikaanse roman: The Heart is a Lonely Hunter.,
Een reactie posten