Om dit inzicht beter te begrijpen zou je een bezoek moeten brengen aan een revalidatiecentrum, een plaats waar mensen zich inspannen tot het uiterste om na een laesie of ziekte de macht over hun lichaam weer terug te krijgen- een poging die jammer genoeg vaker mislukt dan slaagt.
De aangeslagen medemens kan bijvoorbeeld zijn appendages -voeten, handen, armen, benen- niet meer fijn bedienen; of hij kan geen gezichten of dingen meer herkennen -en als hij ze al kan herkennen dan kan hij ze niet benoemen; of hij kan geen oordeel vormen over de mensen en objecten die hij waarneemt, zodat hij ook niet kan bepalen hoe hij moet handelen; of hij kan de wereld niet waarnemen als een gesloten geheel -de deurknop zweeft boven de deur als hij naar de uitgang schuifelt; of hij kan geen beweging onderscheiden -heel de wereld is een tableau; of zij kan eenvoudigweg geen besluit nemen: hoe ingespannen zij ook piekert, peinst, rekent, redeneert, haar gevoelens raadpleegt of luistert naar de raad van derden, zij weet niet wat zij wil en dus weet ze niet wat ze 'moet doen'. Het is niet dat zij geen zin heeft om iets te 'willen', nee, het probleem is dat ze niets kán 'willen': de neurale structuur die mensen gewoonlijk in staat stelt om een beslissing te nemen functioneert bij de twijfelzuchtige mens niet naar behoren.
Je noemt dit neurale mankement 'abulia' [&]
Nu wordt patiënten met abulia wel aangeraden om altijd een dobbelsteen op zak te hebben. Als de knoop moet worden doorgehakt en de vraag belangrijk genoeg is, hoeven ze slechts de dobbelsteen op te gooien- en als dan het aantal ogen even is voert zij de handeling wel uit en als het aantal ogen oneven is dan voert zij de handeling niet uit.
Jammer genoeg is deze zo op het oog zeer simpele oplossing in de praktijk niet bruikbaar. Immers, een patiënt met ernstige abulia weet op het moment suprème niet of zij de dobbelsteen wel of niet moet gebruiken: ze vraagt zich vertwijfeld af of zij de dobbelsteen wel wil gebruiken. Ze weet het eenvoudigweg niet; ze weet niet wat ze wil.
Hoe kan zij dit probleem oplossen? Wel, simpel: misschien kan ze een tweede dobbelsteen meenemen waarmee ze kan bepalen of ze de eerste dobbelsteen gebruiken wil.
Maar ook deze oplossing -filosofen zouden zeggen: een meta-procedure- is niet doeltreffend: want hoe moet de ziekelijke twijfelaar bepalen of ze de tweede dobbelsteen wil gebruiken om de knoop door te hakken? Ze weet het eenvoudigweg niet.
Het idee om een dobbelsteen te gebruiken vergroot het probleem slechts: de oplossing verzandt in een 'regressie': het probleem blijft zich eindeloos herhalen en wordt niet opgelost.
Vanzelfsprekend roept abulia allerlei morele problemen op. Stel dat een abulia-lijder zich afvraagt of ze een politiek leider zal doden. We hoeven in dat geval niet bang te zijn dat ze werkelijk gehoor zal geven aan haar impuls, want in het brein van een ziekelijke twijfelaar smoort elke ingeving in twijfel. Evenwel, stel dat bij toeval de ziekelijke twijfelaar er wél toe komt om de dobbelsteen te raadplegen en dat het aantal ogen van de worp 'even' is- zodat zij de politicus besluit te vermoorden (een besluit dat zij moeiteloos uitvoert omdat haar intelligentie en slagvaardigheid niet beschadigd zijn).
Is deze patiënt dan schuldig aan moord?
--------
[&] Abulia is 'Amerikaans'. Het Nederlandse woord voor deze aandoening is 'aboulie' en het wordt vertaald als 'willoosheid'- en inderdaad P. v K., dat is een prachtig woord en geeft goed weer wat er wordt bedoeld. Ik heb de aanhef verbeterd. Als ik aanstonds de tijd heb zal ik ook de tekst verbeteren (dank je hartelijk voor je bericht!).
10 opmerkingen:
Het is een interessante en moeilijke casus die je hier schetst; de advocaten zullen ervan smullen.
Ik meen al te weten waar je met deze casus naar toe wilt, maar daar reageer ik pas op als de aap uit de mouw komt, want ik kan mij vergissen.
Ik denk dat de vrouw schuldig is en dat het openbaar ministerie zal aanvoeren dat zij, in het bezit van haar verstandelijke vermogens, het lot een een politicus--dood of leven-- afhankelijk heeft gesteld van de worp van een dobbelsteen en hem daarna eigenhandig vermoord heeft.
Ik zou niet weten hoe haar advocaat, die ongetwijfeld een lang en indrukwekkend verweer zal voeren , vrouwe Justitia ervan kan overtuigen dat hier sprake is van een contradictie en haar weegschaal te laten doorslaan in het voordeel van de vrouw.
vr. gr.,
Jac
Uitsluitend (korte) berichten die ter zake zijn -ze hebben betrekking op de inhoud- worden geplaatst. Voor meningen en commentaar is geen ruimte.
Maar Jan Auke er is ruimte zat voor meningen, je maakt er zelf gebruik van. Meningen die je niet bevallen laat je weg, en als meningen jouw eigen mening ondersteunen dan plaats je ze wel.
Dat is de sensuur, waardoor iemand zijn mening vervormd over komt. Dat is niet zuiver. Jouw geloof in bijvoorbeeld de vrije wil bepaalt jouw mening die je vanwege jouw geloof erin, niet als mening herkent. Ik meen dat jouw hele artikel geen zin heeft: de mens heeft geen vrije wil, en er zijn zat wijze mensen die die mening hebben. Zelfs rationalisten! Derhalve heb ik grote reserve om bijvoorbeeld contradicties te behandelen. Ik heb de sterke indruk dat je me niet begrijpt. Dat blijkt uit de opmerking over wonderen in relatie tot iets op je mouw spelden. Je zit muurvast in jouw wereldbeeld je wordt kwaad als ik je mening vraag over anomalieen.
JanD, het is niet mijn bedoeling om mensen voor het hoofd te stoten, maar ik ben -anderzijds- echt niet van plan om rekening te houden met ieders gevoeligheden. Dit is een internet-venster over filosofie (van de religie): het gaat vooral om de vraag of we, op redelijke wijze, iets kunnen zeggen over geloof. Die invalshoek laat nu eenmaal weinig ruimte over voor particuliere bevindingen en meningen. Ik denk dat mijn bijdragen inhoudelijk goed aansluiten bij (a) wetenschap en (b) de gangbare filosofische opvattingen: ze zijn in die zin niet particulier en iedereen kan er, zonder dat verborgen gegevens er een rol in spelen, op reageren. Maar dan wel graag inhoudelijk en niet gesloten. (De vraag of we een vrije wil hebben is bijvoorbeeld echt niet besloten: het is een open, filosofische vraag en je zult dus je 'mening' over deze kwestie met argumenten moeten bekleden. Je mening dient een 'beredeneerde mening' of 'onderbouwde mening' te zijn. Anders is het slechts een 'kale', particuliere mening. Je zult dat onderscheid hier toch moeten respecteren).
Beste Jan Auke
Jouw eerste zin met persoonlijke opmerkingen is onjuist. Bij mij spelen die emoties niet. Het gaat om de zuiverheid van de weergave van mijn diverse bijdragen. Die komt in gevaar als je sommige bijdrage wel plaatst en anderen niet, op grond van jouw particuliere mening. Een eigen mening van jou die je niet als zodanig herkent, omdat je die ziet als "waar". Sorry als ik dat verkeert interpreteer.
Het gaat zoals je schrijft: "over filosofie (van de religie): het gaat vooral om de vraag of we, op redelijke wijze, iets kunnen zeggen over geloof".
Ik heb altijd gezegd dat dat "redelijk" niet kan. Maar dat accepteer je helaas niet. En dat is geen particuliere mening van mij: er zijn hele volksstammen die ook die mening hebben dat dat niet kan. (retorisch gezegd: ik bedoel dus ook mensen [niet filosoof zijnde] en filosofen die niet tot een bepaalde volksstam behoren) :-) (grapje moet kunnen) Je kan er wel over schrijven zonder een absolute aanspraak te maken op de waarheid van het "redelijke" denken. Het gaat om gevoel.
Je beperkt je in jouw 'm.i. harde" mentale opvatting over de waarheid tot het geloof in het naturalistisch wereldbeeld. Klopt toch hè? En liefst nog beperkt tot logica. Dat is o.k. als je dan maar niet over religie en godsdienst gaat schrijven. Want dan dient je in relatie tot religie beter een idealistische grondhouding te kiezen en tevens open te staan voor comparatieve filosofen en filosofen die breder kijken dan alleen de eigen beperkte cultuur. Dat deed je in het verleden niet altijd.
Aannemende dat de waarheid contradictoir is, lijkt me het nog beter om zowel uit te gaan van het fysicalistisch paradigma als van het het idealistisch paradigma. Zo kan men bewijzen dat het fysicalisme slechts een gedachten constructie is (een mentaal beeld OVER de werkelijkheid) niet de werkelijkheid zelf. Net zoals het idealisme: beiden zijn slechts "ismen". ( zijnden )
Een eerder gemaakte opmerking over de "werkelijkheid" die anders is in het idealisme dan in de rationele mentale wereld waarin jij je begeeft. Weet je nog dat ik een tekst had gepresenteerd VAN Kitaro NIihida? Het gaat bij hem om een "pure ervaring" als fundamentele realiteit: voorafgaand aan subject-object splitsing en een directe bewustzijnstoestand. Dus los van enige mentale interpretatie. Je ontkende dat super snel: jammer. In zijn schrijven stelt hij dat "atomen" conceptuele constructies zijn! En zeg nu niet dat het 'slechts' een particuliere mening is van Nishida. Je hebt zelf gezegd dat zijn werk zeer waardevol is en een tijd op gestudeerd hebt: het is een zeer grote autoriteit!
Deze draad is nu willoosheid in plaats van abulia ziekelijke twijfelzucht o.k. Je gaat in ieder geval uit van het bestaan van de vrije wil: jouw particuliere mening, toch? In het naturalisme waar je van uitgaat bestaat geen vrije wil, tenzij je de fysica niet snapt die daaraan ten grondslag ligt. Die indruk heb ik, omdat je nieuwe inzichten van 't Hoofd en Verlinde niet aanneemt: dat heb je ook geschreven: het is nog niet bewezen!! Dat mag je niet omdat ze zelfs wiskundig identiek is aan de "gangbare filosofische opvattingen" van de vele epigonen op dat gebied die dat niet snappen.
Is de waarheid de mening van de meerderheid?
Zie dit als een eerlijk betoog zonder enkele pejoratieve bedoeling.
Met vriendelijke groet van JanD
JanD, ik heb 1 bijdrage van je niet geplaatst- en dat is een reactie op commentaar van RV. Als jullie elkaar willen spreken, neem dan contact met RV op. Voor het overige neem ik je bijdrage voor kennisgeving aan. Als mijn werk niet in overeenstemming is met hoe jij de wereld ziet, dan is het wel zo verstandig om niet op elkaar te reageren: zulke gesprekken stranden in misverstand. Helaas.
Waarde Jan Auke.
Het zijn méér bijdragen dan die ene reactie op RV. Ze zijn waarschijnlijk in het niets verdwenen toen de site kuren had. Die reactie op RV, was meer een algemene opmerking, dan gericht aan RV. De opmerking had als strekking van wat ik hiervoor schreef. Ik dacht dat jij daarop zou reageren: mijn opmerking van een drogreden van circulariteit, die nu juist het onderscheid maakt tussen de werkelijkheid en het mentale beeld van de werkelijkheid. Maar ja.
Je schrijft: "Als mijn werk niet in overeenstemming is met hoe jij de wereld ziet...". Dat snap ik: dat dan geen dialoog kan bestaan. Dat heb ik voorzien in mijn reactie. Daarom beperkte ik me in mijn laatste deel tot de fysica waar we in principe hetzelfde over denken. Het gaat om de anomalie in de gedetermineerde theorie van Einstein, waar geen vrije wil kan bestaan. En de wiskundige identiteit tussen de verschillende interpretaties daarvan. Met name de paradigmaverschuiving van het standaard model naar het informatie model van Verlinde. Maar dat is slechts een interpretatie verschil en geen wiskundige verschil.
We hebben wel veel gemeen Jan. In het verleden waren we het eens dat het hoogste inzicht van het denken, het inzien van de beperking van het denken is. Ook dat we samen de waarde van wetenschappelijke methoden erkennen. Dat we uitgaan van het bestaan van contradicties! En dat we een religieuze bias hebben al zijn die wat verschillend (immanentie en transcendentie).
Het gaat er mij niet om het materialisme volledig te verwerpen, maar om
te laten zien dat holisme/idealisme niet anti-wetenschappelijk hoeft te zijn. Ze kan een aanvulling zijn voor een beter begrip van religie en godsdienst.
Maar goed, als je het verstandig vindt dat ik niet meer reageer, dan zal je me hier niet meer zien.
Met hartelijke groet en eventueel tot ziens.
JanD
Akrasia
Ik kende het woord "aboulie" niet. Dus dank dat ik ietsjes wijzer ben geworden.
Ik kende wel het woord "akrasia" en dat betekent: wilszwakte. Wilszwakte is wat anders dan willoosheid.
Mooie uitleg van u. En mijn dank gaat dan ook uit naar PvK, wiens bericht ik niet heb gelezen. Sorry, PvK.
Ik vertaal "philosophy of mind" als "metapsychologie". Een soort vragende metafysica omtrent de geest.
Een metapsychologie dient niet alleen het normale algemene menselijke onderscheidingsvermogen in kaart te brengen maar ook de stoornissen van dat onderscheidingsvermogen. Het liefst op neutrale wijze, dus zonder vooraffe veroordelingen. Het woord "stoornis" is dus niet pejoratief bedoeld.
RV, je schrijft: [En mijn dank gaat dan ook uit naar PvK, wiens bericht ik niet heb gelezen.] Inderdaad, er zijn lezers die niet willen dat ik hun berichten plaats: je hebt daarom het bericht niet kunnen lezen. Er is dus geen sprake van censuur (niet dat jij mij daarvan beschuldigt, maar dit is een 'pre-emptive' strike: de achterdocht onder mijn lezers is tamelijk groot).
JanD, kom op zeg: doe niet zo pathetisch. Wat is er in hemelsnaam aan de hand? Ik wil jouw wereldbeeld niet overnemen, ik kan geen filosofie beoefenen die gebaseerd is op 'intuitie' of op 'gevoel'. Jij meent anderzijds dat het geen goed idee is om al redenerend tot inzichten over religie en het leven te komen. Fijn, dan zijn we het dus fundamenteel oneens. Ik lig niet echt wakker van zulke verschillen, want ze zijn aan de orde van de dag. Overigens is er ook nog een middenweg: William James.
Aan de heer Riemersma
Natuurlijk beschuldig ik u niet van censuur. En natuurlijk refereert u niet aan een bericht dat verwijderd is. Maar natuurlijk, af en toe moeten er berichten weg omdat ze niet ter zake zijn of omdat ze een herhaling van een herhaling zijn.
In ieder geval, ik lees gaarne uw artikelen over het functioneren van onze geest.
Een reactie posten