[(versie 1.5): noot [1] toegevoegd]
Wetenschappers: bewustzijn eerder regel dan uitzondering:
https://nos.nl/l/2517909
Vrijwel alle dieren hebben bewustzijn: niet alleen mensen, olifanten en dolfijnen, maar ook insecten (bijen).
Rationele theologen/filosofen, die God beschrijven als een bovennatuurlijke persoon die rationeel handelt en denkt, zullen het lastig hebben met dit inzicht.
In het dierenrijk zijn dieren er miljoenen jaren geleden toe overgegaan om zich te voeden met andere levende dieren. Deze succesrijke overlevingsstrategie is blijven bestaan. We kunnen inmiddels een lange lijst met roofdieren opstellen (zoals de mus: deze vleesetende vogel doodt dagelijks insecten).
Als dieren bewustzijn hebben dan is de natuur nog een graad wreder dan wij al vreesden. En als God rationeel denkt en handelt, kun je niet anders dan concluderen dat het probleem van het kwaad alleen maar prangender wordt (om niet te zeggen: zeer prangend als ook insecten bewustzijn hebben).
De enige uitweg voor christenen is (1) dieren hebben dit aan zichzelf te danken: jaren geleden hebben ze God beledigd en toen is het paradijs gesloten (dus niet alleen de mens heeft God 'toornig' gemaakt, maar ook de dieren); (2) dieren hebben vrije wil en hebben bewust voor het kwaad gekozen (je kunt het God niet aanwrijven).
Iedereen zal echter snel inzien dat deze (traditionele) verdediging niet opgaat als ook dieren -dankzij hun bewustzijn- deel uitmaken van het ethische domein [1]. Of, om het maar recht voor zijn raap te zeggen: de verdediging is niets minder dan flauwekul.
Vanzelfsprekend kun je ontkennen dat dieren werkelijk tot het ethische domein behoren. Want ze weten niet wat ze doen. Ze hebben te weinig hersenen om hun eigen gedrag te 'evalueren'.
Dan nog geldt echter dat het een kwaad is als je toestaat of mogelijk maakt dat bewuste dieren levend worden verscheurd (inderdaad: verscheurd, want roofdieren hebben meestal geen guillotine op zak om hun prooi pijnloos te doden).
De praktijk op aarde maakt het lastig om te geloven in een God die het moet stellen met dezelfde beperkte rationele middelen als die waarover de mens beschikt.
--------
[1] Als bewustzijn eerder regel dan uitzondering is, ontkom je nauwelijks aan de conclusie dat de natuur -als geheel- een ethisch domein is (of, beter gezegd: dat deze visie iig goed te verdedigen is).
12 opmerkingen:
Jan-Auke,
[.. ontkom je nauwelijks aan de conclusie dat de natuur -als geheel- een ethisch domein is]
Een beetje relativeren lijkt mij hier wel nodig.
Ga eens na wanneer je je er echt bewust van ben wat je doet.
De tijd dat je droomloos slaapt valt al direct af.
In een droom ben je een argeloze toeschouwer.
Wakker zijn is maar één voorwaarde.
De kleinste emotie is voldoende om op de automatische piloot te gaan.
De aandacht vasthouden betekent vaak dat je in een flow terecht komt.
Het is bijna ondoenlijk om jezelf niet te vergeten.
Op de keper beschouwd is menselijk bewustzijn fragmentarisch en uitzonderlijk.
Bij dieren moet dat ook zo zijn. Het is niet voor niets dat we moeite hebben om dat te erkennen. Vluchtdieren denken niet als ze vluchten want anders zou een hert niet herhaaldelijk proberen door een gaasafrastering te breken.
Roofdieren kunnen het ook niet laten hun karakteristieke gedrag te vertonen.
Pas wanneer ze getemd worden of gedomesticeerd kunnen ze soms iets van bewustzijn vertonen.
Bij honingbijen is dat inderdaad aangetoond.
Om hieruit vast te stellen dat de natuur -als geheel- een ethisch domein is moet nog veel werk gedaan worden.
De vraag is wat je hiermee opschiet.
Jan-A.,
"De praktijk op aarde maakt het lastig om te geloven in een God die het moet stellen met dezelfde beperkte rationele middelen als die waarover de mens beschikt".
Het ligt dan voor de hand om te geloven dat God- als hij bestaat- is uitgerust met rationele middelen die minder beperkt zijn dan die van ons, zo niet volmaakt. Maar dan ligt het ook voor de hand om te geloven dat een God, die miljarden dieren geschapen heeft die moeten lijden en een gruwelijke dood moeten sterven, volmaakt is.
Maar zou absurd zijn. En dat is voor mensen die niet zo tuk zijn op absurditeiten een reden om te geloven dat God niet bestaat, maar voor jou juist wel omdat het zo heerlijk absurd is. Zie ik dat goed?
vr., gr.,
Jac
Jan Auke.
Jouw godverlaten wetenschappelijke post verlichtingsrationaliteit leidt je tot een dystopisch wereldbeeld.
Ga door jouw gesloten deur die open is.
Herinner je mijn opmerkingen over panpsychisme, over immanentie? Over het niet bestaan van goed en kwaad in absolute zin? Over het afwijzen van ethische normen en waarden in absolute zin?
Wat een ontdekking zeg: Wetenschappers: bewustzijn eerder regel dan uitzondering
Langzaam drinkt het besef door dat het bewustzijn universeel is in het huidige wereldbeeld.
Nog enkele stappen en we begrijpen dat het bewustzijn niet van ons is, maar onpersoonlijk is en primordiaal. Het eenheidsbewustzijn heeft ons. De vloek van het afgescheiden zijn van de eenheid veroorzaakt de dystopische echtheid van de wereldfilm.
We zijn spelers in een spannende film: maya, illusie. En die wordt geprojecteerd door een onpersoonlijke creatieve kracht tezamen met oorzaak en gevolg.
Dat de mens geen kroon op de schepping is, maar een maaksel: een creatuur volgens Rudolf Otto.
Die schrijft ook dat het gaat om (religieuze) ervaring. De verlichting heeft de ratio heilig verklaard en de religieuze ervaring vernietigd. Zo zijn we dan in een goddeloze wereld beland. Nietzsche zet het zo mooi: we hebben god vermoord: de zon is losgemaakt van de aarde en we vallen en we vallen in de ijzige diepte van de lege wereld.
Dat geloof in een transcendente god is noch waar noch onwaar. En toch is het waar en tegelijk onwaar. Het is ook waar voor de theïsten en onwaar voor de atheïsten. De quintessence is dat deze vier gen zin hebben: een streep erdoor. Zoals een schuine streep door het kruis in de oosterse orthodoxe kerk.
God is mijns inziens de "stille getuige" in ieder subject die het leven geeft. Dat wat ervaart en beleeft. Dat is het eeuwigheidsgevoel in de gehele natuur waaronder ieder mens. Het "IK" is goddelijk volgens JHWH letterlijk ik ben die ben. Taalkundig wijs het woordje "ik" naar ieder subject zelf die het bezigd. Een heel apart woordje voor iedereen hetzelfde, behalve voor de geïdentificeerde persona. Misschien als "dasein" begrepen? Het is beter te noemen als tao: de weg die niet weg is.
Met hartelijke groet en een beleving in de utopische wereld toewensend door JanD
Geachte JanD
Ik ben bang dat mijn bewustzijn toch mijn eigen persoonlijk bewustzijn is dat ik geenszins deel met jou, met mijn hond, met mijn voorgeslacht en met de aardappelen die ik straks ga schillen. Misschien ondervinden die aardappelen pijn wanneer ze geschild worden. Maar hun pijn is de mijne niet. Ondanks mijn eventuele empathie met blote piepers.
Onze bewustzijnen maken geen deel uit van een groot, algemeen bewustzijn.
Bovendien, hoe te communiceren met zo'n groot superbewustzijn? Kan dat superbewustzijn mij vertellen wat de rationele synthese is van de relativiteits- en de quantumtheorie?
We zullen hoe dan ook onze eenzaamheid onder ogen moeten zien en aanvaarden.
Wellicht is het onze fundamentele eenzaamheid die velen drijft tot het godsgeloof. Een goddelijk oor dat naar ons luistert en troost.
RV,
[Een goddelijk oor dat naar ons luistert en troost.]
Er is net zomin sprake van een oor als van een God.
Ons wezen is zelfvoorzienend voor wat betreft de eigen persoonlijkheid en haalt er desnoods naast een God ook nog engelen en duivels bij. Een hele wereld eigenlijk, die met niemand gedeeld kan worden.
Hoe groter die wereld is, des te groter is de frustratie dat anderen het anders zien.
Inderdaad, een fundamentele eenzaamheid, dat zie je goed.
Je zou eigenlijk een wereld moeten hebben die je kunt demonstreren, een die een taal spreekt die door iedereen wie oren heeft gehoord kan worden.
Volgens mij is die er wel maar sommige mensen menen dat juist die wereld een bedenksel is.
Die mensen moeten wel dubbel eenzaam zijn.
RV
Je maakt de fout het 'bewustzijn' "an sich", de pure onpersoonlijke waarnemendheid, te verwarren met het waargenomene. Vandaar dat je kan spreken van plantaardig, dierlijk en menselijk bewustzijn. Dat verschil komt door de bewustzijns"inhoud". Informatie dus die verschillende ideeën/vormen kan vormen in ruimte en tijd.
Je kan het vergelijken met de lucht die we inademen. Dat is voor iedereen in principe hetzelfde. (principieel dus afgezien van vervuiling, vochtigheid en ionisatie enz enz)
Als je ingeademd hebt, is die lucht "van jou". Maar als je uitademt is diezelfde lucht weer universeel.
Dat is een bekende metafoor, juist omdat de adem samenhangt met de uiterlijke tekenen van leven: van de eerste tot de laatste ademtocht. De aloude Indo-Europese taalstam heeft vertakkingen naar het oude Sanscriet en de Germaanse talen. Vandaar dat "ademen", Duits "atmen" en het Sanscriet "atman" zowel gebruikt worden voor adem, leven en bewustzijn.
In India ligt de nadruk op bewustzijn, met zeer veel leringen.
De adem van de mens is "atman" en de adem van de wereld noemt men "Brahman": ze zijn verschillend en toch identiek (de lucht in de mens is de lucht buiten de mens). Het Brahman is voor de Hindoe de onveranderlijke werkelijkheid van het zuiver bewustzijn. Vandaar dat de planeet aarde door sommigen gezien wordt als "bewust".
Van belang is dit niet kapot te rationaliseren maar aan te voelen. Voel je dat niet aan, dan lijkt me het beter je dat religieuze niet belachelijk maakt met pijnlijke aardappelen.
Erken het bestaan van meerdere waarheden, tezamen met het inzicht dat we één zijn, de betekenis van broederschap, en het gevoel van empathie. Zo kan je ruzie en oorlog voorkomen.
groet JanD
Geachte JanD
Ik ben niet zo dol op de Indiase spiritualiteit met zijn kastenstelsel. Kasten zijn handige meubels, zeker, maar sociale kasten, daar hou ik niet van.
Bewustzijn lijkt mij altijd persoonlijk. Onpersoonlijk bewustzijn is mijns inziens nogal contradictoir. Zelfs de bijbelgod heeft het over zijn ik.
Informatie is vaak volkomen bewustzijnsloos. Neem de zogeheten genetische informatie in het DNA. Komt geen bewustzijn bij kijken.
Bij jou mis ik bijna voortdurend een argumentatie. Prachtige verhalen maar geen redenering hoe je tot je idee van een wereldziel komt.
Natuurlijk dienen we rationeel te zijn. Blind varen op gevoelens geeft geen inzicht en belemmert het uitzicht.
Als ik het gevoel heb dat ik alle problemen van de fysica heb opgelost, wel, ik vrees dat ik er dan lelijk naast zit. Maar gelukkig zijn er dan fysici die mijn droom analyseren en verwerpen.
Zo moet het ook gaan binnen de filosofie. Rationele kritiek op metafysische luchtkastelen. Vergelijk Kant met zijn kritiek op de geesteszienerij van Schwedenborg.
En een beetje cabaret moet kunnen. Zonder ironie geen denken. :)
Jan-A.,
De slotzin:"De praktijk op aarde maakt het lastig om te geloven in een God die het moet stellen met dezelfde beperkte rationele middelen als die waarover de mens beschikt" lijkt de kernzin van wat je schreef.
Schreef je dat zo maar of was het de bedoeling om een reactie uit te lokken? Als dit laatste het geval is dan heb ik aan die verwachting voldaan want ik meen een logisch verantwoorde reactie gegeven te hebben. Als je daar niet op reageert dan mogen wij aannemen dat je zomaar wat schrijft, ongeacht wat je lezers daarvan vinden. Uiteraard is dat alleszins geoorloofd, maar is het dan niet zinnig om er dat even bij te vermelden?
vr. gr.,
Jac
RV
Je schrijft: "Bewustzijn lijkt mij altijd persoonlijk". Dat lijkt het wel maar is het niet. Je gebruikt het woord persoonlijk maar je bedoelt iets anders. Persoonlijk komt van persoon en dat komt weer van persona: een dood masker. Een masker "heeft" geen bewustzijn. Je snapt me niet en maakt maar grapjes, lees nog een keer terug. Bewustzijn is het "ene" dat voor ieder-een hetzelfde is. Dat is gewoon een ervaringsfeit voor sommigen. Voor anderen die kunnen begrijpen wat de symboliek aanduidt: de symboliek van het "alziend oog". Ook wel het oog van Horus genoemd. De goddelijke zoon van Isis en Osiris. Lees daar maar eens over. Sommige christenen zeggen: we zijn allen kinderen van god. Voor hen is er dus geen verschil met Jezus de Christus: die was ook de zoon van god. (mooie mythe komt vanuit het oude Egypte dus)
Het kost teveel tijd om al jouw misvattingen recht te zetten. Maar je hebt gelijk hoor: het is allemaal waar wat je schrijft voor jou (en ook niet-waar voor mij)
spirituele groet van JanD
Ik heb de beschikking over een (oude) computer, ergo: ik kan weer reacties verwerken!
Geachte JanD
Wat is dat, bewustzijn oftewel geest? Dat lijkt mij een zeer goede vraag en wellicht zelfs de hoofdvraag van de filosofie. Hoofdvraag, pun intended. :)
Voordat we overal geesten proclameren, doen we er mijns inziens er zeer verstandig aan om eerst onze eigen menselijke geest te bestuderen. Pas daarna kunnen we eventueel her en der niet-menselijke geesten proclameren.
Dat dieren ook een soort geest hebben, wel, dat lijkt mij nogal wiedes. Tenslotte zijn onze breinen afstammelingen van dierlijke breinen.
Maar mogen we geest toekennen aan stoelen, stenen en hele sterrenstelsels? Maar laten we eerst proberen om de menselijke geest te analyseren. En analyseren doen we met ons hoofd, niet met het al te sentimentele hart.
Ik hoop dat je mijn argumentatie een beetje begrijpt.
En nee, ik ben niet symboolblind, hoor. Ik ben wel symboolongelovig. Maar dat is wat anders. :)
Laten we verheugd zijn dat we hier op beschaafde wijze als enigszins voorname heertjes aan gedachtenwisseling kunnen doen. :)
RV... hihihihi voorname heertjes wat een ijdelheid en nep-autoriteit.
Grote deugd is geen deugd.
Kleine deugd is grote deugd: daarom deugd.
Deze wijsheid staat in de tao teh tsjing.
Snap je het ?
Ff zoeken misschien vind je de uitleg.
Beste brave RV.
Groet van JanD.
p.s. kan je dit lezen? zo ja dan ben je bewust: daar hoef je niet over na te denken. Hoe meer je denkt hoe minder je weet van dit soort ervaringszaken.
Een reactie posten