Contingent

Alles wat in onze wetenschappelijke leerboeken staat is contingent. Veranderlijk. Je kunt je immers een andere 'wereld' voorstellen dan de onze? [1]

De logica, rekenkunde en wiskunde zijn niet contingent. Je kunt 'apriori' -zonder verdere kennis van zaken en zonder verder onderzoek- 'zien' dat twee plus twee noodzakelijk gelijk is aan vier.

Vroeger meende men dat dit een overtuigend argument was. De menselijke geest kan inderdaad 'zien' dat logische, rekenkundige en wiskundige regels tot noodzakelijke uitkomsten leiden. 

Maar inmiddels is de geest ingeruild tegen een brein. Onderzoek heeft ons geleerd dat denken mogelijk is dankzij weefsels en structuren van vlees en bloed. 

In onze leerboeken staat beschreven hoe ons brein werkt.

Ons brein is een orgaan met een contingent ontwerp. Je kunt je breinen voorstellen met een ander ontwerp.

(Waarom kun je met een kraai geen gesprekje voeren over het weer? Omdat het brein van de kraai een ander ontwerp heeft dan ons brein.)

Hier kun je een verreikende inzicht uit afleiden:

i. Als ons brein contingent is, dan is onze denkwijze ook contingent.

ii. Als onze denkwijze contingent is, dan is onze logica ook contingent.

Uit i en ii volgt dat we moeten geloven -in onze wereld- dat onze logica veranderlijk is (dat volgt uit onze eigen -transitieve- logica).

Wij menen dat vier plus vier noodzakelijk acht is- maar zou een buitenaards wezen met een andere denkwijze deze 'logica' noodzakelijk moeten accepteren?

Filosofen proberen deze conclusie als volgt te vermijden: de wereld zelf is overal en altijd logisch en deze 'allesomvattende' logische wereld heeft ons -dankzij evolutie- een logisch brein opgeleverd [2]

De logische denkwijze is daarom altijd en overal waar.

Maar wat maakt het uit dat de gehele natuurlijke werkelijkheid logisch is: evengoed is dan de 'logische werkelijkheid' contingent. Je neemt de veranderlijke aard van de werkelijkheid niet weg. 

'Universeel contingent' is ook 'contingent'.

Wat hedendaagse logici laten zien is dat andere logische rekenstelsels dan het klassieke stelsel niet ondenkbaar zijn. Een mooi resultaat dat overeenstemt met de naturalistische visie: alles -ook onze denkwijze- is contingent.

[1] In de praktijk zal dat niet gemakkelijk zijn: het zijn knappe koppen die een fantasiewereld kunnen bedenken die tot in de details klopt. 

[2] Feitelijk is het zinledig om over de 'logische vorm' van de wereld te spreken. Logica gaat over beweringen, volzinnen, inzichten of proposities, niet over huizen, steden en stoepranden. Zeggen dat huizen, steden en stoepranden 'logisch' zijn is net zo onzinnig als zeggen dat huizen, steden en stoepranden geen spelfouten bevatten.