De gedachte dat ons lichaam de werking van het brein (mede) bepaalt is inmiddels gemeengoed. Maar in de jaren tachtig werd het lichaam gezien als een trekpop die slaafs de instructies van het brein uitvoerde. Volgens de ouderwetse opvatting van kunstmatige intelligentie kan ons lichaam, dat werd beschouwd als een relatief eenvoudig bouwsel van weefsels, beenderen en zenuwen, zelfs worden vervangen door ’n constructie van mecano of lego. Het enige wat telt is de rekenmachine in onze schedel.
Houterman richt in zijn boek zijn pijlen op deze hypothese: ons verstand is geen commandocentrum dat de bevelen geeft die vervolgens plichtsgetrouw en mechanisch worden uitgevoerd door het lichaam.
2. Onthoofd
Wat het lichaam dan wel is wordt (mij) niet helemaal duidelijk. Soms lijkt Houterman de these van het ‘onthoofde lichaam’ te verdedigen. Volgens deze stelling is het lichaam een autonome machine die zich uitstekend kan redden zonder centraal zenuwstelsel. Maar dat is een nogal overtrokken stelling. Het voert ver om te zeggen dat de mens niets is dan zijn brein (Swaab, Lamme), maar het voert ook ver om te zeggen dat de mens niets is dan zijn lichaam.
Zegt Houterman inderdaad dat de mens (niets dan) zijn lichaam is? Het probleem is dat Houterman niet redeneert of analyseert, maar dat hij de lezer meeneemt op een fenomenologische ontdekkingstocht.[1]
Alleen in het eerste hoofdstuk geeft Houterman een aantal 'klassieke analytische' argumenten voor zijn stelling (Houterman spreekt zelf van 'observaties'). Zo haalt hij een -gruwelijk- experiment aan waarbij men het centrale zenuwstelsel van katten verwijderde. De dieren konden nog lopen en vertoonden nog reflexen. Een haan ‘Mike’ genaamd werd letterlijk onthoofd en bleef als onthoofd lichaam nog ‘geruime’ tijd leven.
De belangrijkste 'observatie' voor Houtermans stelling vinden we ook in dit eerste hoofdstuk: het lichaam ontwikkelde zich eerst, het centrale zenuwstelsel is van (veel) latere datum. Lichamen hebben dus heel lang in ‘onthoofde’ toestand geleefd. ‘Voordat levende organismen een hoofd met een centraal zenuwstelsel hadden, waren ze in het bezit van decentrale zenuwen verspreid onder het hele huidoppervlak.’ [2]
De laatste ‘observatie’ is ook interessant. Het blijkt dat getalenteerde sporters en muzikanten die veel geoefend hebben hun hersenen minder gebruiken dan beginnelingen. Hun kennis en expertise is letterlijk opgeslagen in de voeten en in de handen. De handen weten hoe de toetsen moeten worden bespeeld; het lichaam heeft het hoofd verder niet nodig.
3. Fenomenologie
De rest van het boek bevat Houtermans fenomenologische 'studies'. De studies hebben betrekking op vier invalshoeken: het bewegende lichaam, het bewegende lichaam in de wereld (handelen), het bewegende lichaam tussen andere bewegende lichamen (groepen/sociaal) en, tenslotte, onze (steeds) veranderende opvattingen over het lichaam.
Om deze studies te kunnen analyseren heb ik gebruik gemaakt van de drie posities over lichaam en verstand die Shapiro [3] onderscheidt:
Om deze studies te kunnen analyseren heb ik gebruik gemaakt van de drie posities over lichaam en verstand die Shapiro [3] onderscheidt:
(1) het lichaam beinvloedt onze zienswijze/denkwijze sterk (conceptualization); [zwak]
(2) het lichaam vereist een dynamische manier van denken: onze opvattingen over cognitie moeten daarom drastisch worden aangepast en zelfs worden vervangen door andere opvattingen (replacement); [sterker]
(3) het lichaam is een bestanddeel/constituent van cognitie; het lichaam speelt een eigen rol in de manier waarop wij doen, denken en handelen; lichaam en verstand samen vormen de gehele mens (constituent). [sterk]
Merk op dat Shapiro nergens zegt dat het lichaam het verstand overbodig maakt. De mogelijkheid van het onthoofde lichaam wordt door Shapiro niet in overweging genomen (redundant).
Ik denk dan ook niet dat Houterman het inzicht is toegedaan dat het centrale zenuwstelsel overbodig (redundant) is. De mens is geen onthoofd lichaam. Het is verstandig om de titel van zijn boek niet letterlijk te nemen.
Wat wil Houterman ons dan wel leren met zijn studies? Ik geloof dat wat Houterman betoogt het midden houdt tussen wat Shapiro replacement en constituency noemt.
Houterman zegt in ieder geval dat het traditionele onderscheid tussen 'commandocentrum' (hoofd) en 'lichaam' niet juist is. Hij doet dit, werkelijk erg ingenieus, aan de hand van de vraag of wielrenner Dumoulin een 'plan' uitvoert als hij aan het tijdrijden is. We moeten hier het idee dat het verstand een plan volgt en daartoe instructies geeft aan het lichaam vervangen door een andere, dynamische manier van werken:
'De fenomenologie van Merleau-Ponty [laat zien dat] bewustzijn en de beweging geen gescheiden sectoren zijn, maar op elkaar aansluiten.'
Mij lijkt dit een pleidooi voor replacement. Af en toe lijkt Houterman echter te zeggen dat het lichaam voorkomt als een constituent van onze cognitie:
'We bewegen onze handen, voeten en ons hoofd niet zomaar, maar proberen met de beweging iets te bereiken. Zoals een tijdrijder een versnelling terugschakelt of zijn rug plat probeert te houden, zo zijn onze houding en beweging geladen met een intentie die door het lichaam zelf geregeld wordt. Zonder deze ‘motorische intentie’ is het vooraf opgestelde pacing plan voor Tom Dumoulin een dode letter. [...] Bij sport en lichaamsbeweging hebben we eerder een licht, globaal bewustzijn dan een ‘analyserend’ of controlerend bewustzijn.'
Nergens in het boek wordt duidelijk of Houterman pleit voor 'replacement' of voor 'constituency'. Maar wel duidelijk is dat hij ons niet wil onthoofden. Filosofen verdedigen de vreemdste stellingen, maar ik geloof niet dat er een filosoof is die in ernst verdedigt dat wij 'onthoofde' wezens zijn.
4. Oordeel
Het boek is zondermeer interessant. Ik heb het boek twee weken lang met mij meegesleept en sommige passages heb ik -met veel plezier- meerdere malen gelezen. Hoogtepunten in het boek zijn er in overvloed. Droog en dor is het werk nergens.
De volgende stukken zijn aanraders: 2. Wat leert Merleau-Ponty ons over Dumoulin, 5. Meedeinen met Moby Dick, 6. Een schip van vlees, 10. Een netwerk van huid. De studies zijn met zoveel fantasie en beheersing van de stof geschreven dat het aanstekelijk werkt. Houterman probeert treffende beelden, uitdrukkingen, metaforen en vergelijkingen te vinden voor zijn zienswijze. Uit het feit dat deze vergelijkingen soms heel ver voeren -hoe kom je op de gedachte om de wereld te beschouwen als uitgerekend een deinend schip?- en daarom juist verwarring oproepen bij de lezer, leid ik af dat Houterman heel goed weet wat hij wil zeggen: hij dwingt een domoor als ik om goed te lezen en diep na te denken over de betekenis van de metaforen.
Vaak duurde het lang voordat het mij begon te dagen en voordat ik 'zag' (of meende te zien) wat hij bedoelde.
Het is geen gemakkelijk boek. Het heeft geen zin om het werk haastig te lezen. Maar als een analytisch filosoof als ik dit boek geslaagd vindt, dan moeten liefhebbers van andere stromingen dit boek zeker in hun hart sluiten.
Het enige bezwaar dat ik tegen het boek van Houterman heb is dat hij de lezer niets zegt over de geschiedenis van embodiment. Het lijkt me handig om de lezer een overzichtje te verschaffen van dit onderzoek. Het belang van het lichaam voor cognitie wordt inmiddels wel onderkend door onderzoekers. Juist omdat Houtermans boek een van de eerste boeken is over 'embodiment' voor een groter publiek, vind ik het gemis van een historisch kader jammer.
Houterman is de eerste 'publieks-filosoof' (het boek is voor een breed publiek bedoeld) die een goed boek schrijft over een inzicht dat in de filosofie zelf inmiddels geen geheim meer is: de mens is geen 'rekenmachine', maar een dier in de wereld dat doelgericht moet handelen. De samenwerking tussen lichaam en verstand moet vlekkeloos zijn. Het lichaam is geen aanhangsel, maar juist het vehikel dat snel en doeltreffend moet kunnen acteren. Het verstand mag de doeltreffendheid van het lichaam wel vergroten, maar niet verstoren. In die zin, inderdaad, is het lichaam belangrijker dan ons verstand. Persoonlijk ben ik de mening toegedaan dat de werking van het lichaam bepalend is voor de werking van het verstand.
https://www.amboanthos.nl/boek/wij-zijn-ons-lichaam/
[1] Je kunt in de filosofie grosso modo vier 'stijlen' onderscheiden. Je hebt de hermeneutiek, de fenomenologie, deconstructie en analyse. Fenomenologen betogen niet maar tonen. De beschrijving doet het werk; de beschrijving laat ons -na verloop van tijd of onmiddellijk- zien wat er werkelijk aan de hand is. Het is de bedoeling dat de lezer 'merkt' of 'opmerkt' wat de beschreven gebeurtenis of situatie hem leert. Het is lastig om het werk van fenomenologen samen te vatten. De boodschap is niet echt los te weken uit de beschrijving Fenomenologen maken als geen ander gebruik van literaire stijlmiddelen. Wie zich wil verdiepen in wat Houterman te zeggen heeft zal het boek (aandachtig) moeten lezen. Houterman toont eerder hoe lichaam en verstand zich tot elkaar verhouden dan dat hij dit betoogt.
[2] Dit lijkt mij een sterk argument. Zie ook: le Doux, J, Deep History of Ourselves.
[3] Shapiro, L, Embodied Cognition (2ed).
134 opmerkingen:
@JanR: [De handen weten hoe de toetsen moeten worden bespeeld; het lichaam heeft het hoofd verder niet nodig.]
Jan dat lijkt me niet correct, het brein speelt ook bij geroutineerde bewegingen een cruciale rol (activatie van de primaire motorische schors) zonder dit deel van het brein is er helemaal geen beweging mogelijk, wist je trouwens dat bij mensen na onthoofding het brein nog enkele seconden door blijft leven voordat the wave of death het beëindigt.
https://historiek.net/bizar-onthoofding-experiment-antoine-lavoiser/74280/
Egbert, ik citeer: 'De fMRI-scans bij muzikanten en sporters lijken iets te zeggen over hoe vertrouwd bepaalde lichaamsbewegingen voor iemand kunnen zijn. Na de test verklaarde Neymar dat hij als jongetje vaak op blote voeten speelde met allerlei verschillende ballen. Dat doet niet alleen iets met het brein, maar met hele lichaam van de voetballer. Niet alleen het brein, maar ook de huid, pezen, zenuwbanen, botten en gewrichten groeien mee met de bewegingen die vaak worden getraind. Het lijkt aannemelijk dat door het vele trainen het hele lichaam meeverandert, en bij Neymar en de concertpianisten zien we dat tegelijkertijd de hersenactiviteit in de motorische schors afneemt. De specifieke vaardigheid ligt niet verankerd in het brein, maar lijkt gedistribueerd te zijn over het hele lichaam. Dit betekent dat het talent van Cruijff inderdaad ook letterlijk in zijn voeten zit – althans in de sporen die de pleintjes in Betondorp over zijn hele lichaam hebben nagelaten. Onder de hersenscanner zien we niet zozeer de oorzaak van beweging met het lichaam als wel het resultaat ervan.'
Uittreksel van
Wij zijn ons lichaam
Aldo Houterman
Er zijn mogelijk auteursrechten op dit materiaal van toepassing.
@JanR: Het lichaam heeft het hoofd verder niet nodig vatte ik "te letterlijk" op, het ging natuurlijk om "bij het vertrouwd raken met verschillende bewegingsvormen" de activiteit in de motorische schors inderdaad verminderd.
Bert, synthetische filosofie is niet een van de grote stromingen. Ik weet niet precies wat hij beoogt. Maar het zal beslist een goed doordachte invalshoek zijn. Van mij kun je niet veel wijzer worden verder, want het is nieuw voor mij.
Bert, ik vermoed dat vrij veel filosofen -uit de analytische traditie- zich goed bewust zijn van wat de wetenschappen doen (Boudry, Pigliucci, Churchland, Russell, Maudlin en niet te vergeten Mach, de positivisten, enz.) Maar ik geloof niet dat iemand deze filosofen algemeen onder de noemen van 'synthetische filosofie' schaart.
Ik vermoed overigens dat filosofen heel goed weten waar Dennett het over heeft: hij is al beroemd vanaf de jaren 80. Het is een van de weinige 'superfilosofen'. (Filosofen zijn relatief onbekend: mensen kennen wel 'hun' dode filosofen, maar ze kennen niet zoveel levende filosofen). Filosofie is een zeer divers vakgebied: je vindt eigenlijk wel 'vanalles' als je gaat rondneuzen in de literatuur. Dus ook filosofen die samenwerken met wetenschappers.
Emanuel heeft inderdaad trekken van de klassieke 'leunstoelfilosoof'.
Aan Bert
JA's laatste opmerking over de filosofie is zakelijk en waar. De term "synthetische filosofie" is inderdaad weinig voorkomend. Maar het spreekt dat filosofie de wetenschappen, natuur- en cultuurwetenschappen, moet verdedigen. Als de wetenschap zegt dat de aarde een bol is, wel, dan dien je als filosoof dat ook te zeggen. En als de wetenschap zegt dat Jezus heel erg echt heeft bestaan, dan moet men als filosoof niet gaan leuteren dat Jezus slechts een verzinsel was.
Aan JA
Bedankt voor je bespreking. Momenteel heb ik een griep en dankzij die griep kan ik niet echt scherp denken. Zo zie je maar dat lichaam en geest nauw verbonden zijn. Iets wat Orwell ook al opmerkte toen hij ziek was. En Montaigne wellicht ook maar dat moet ik controleren.
We zijn kwetsbare lichamen met een soms veel te eigenwijze geest, die van alles verzint en er ook nog eens domweg heilig in gelooft. Onbescheiden geesten dus.
Het wordt mij niet altijd in dank afgenomen als ik wijs op de botte onbescheidenheid. Maar het lijkt mij nu juist de kern van behoedzaam intellectueel en sensibel filosoferen: schiften van bescheiden zin en onbescheiden onzin en daarbij beseffen dat je zelf ook niet altijd alles weet.
- In Wij zijn ons lichaam onderzoekt filosoof Aldo Houterman de betekenis van ons lichaam in het huidige tijdsgewicht. Hij weerlegt de stelling van Dick Swaab dat de mens niets meer is dan zijn brein, wat de neurobioloog in zijn bestseller Wij zijn ons brein beweert. Houterman laat zien dat de relatie tussen de mens en wereld om hem heen niet bestaat uit onze gedachtes maar uit onze beweging en lichamelijkheid. Ons lichaam vormt de basis van intelligent menselijk gedrag. -
https://www.amboanthos.nl/boek/wij-zijn-ons-lichaam/
Hier wordt toch een schijntegenstelling gecreëerd. Wij als cognitieve bewuste personen zijn wel degelijk deel van ons brein, deel van ons lichaam. Een filosoof dient zich verre te houden van schijntegenstellingen en dient altijd een brede blik te hebben waarin plaats is voor de diversiteiten.
We zijn bewegende lichamen (het gelijk van Houterman) en daarvan zijn we ons ook nog eens min of meer bewust (het gelijk van Swaab).
Er valt langzamerhand een monografie te schrijven over de incorrecte recepties van het werk van Swaab.
Een recensie:
https://www.trouw.nl/verdieping/pas-als-de-voetballer-gaat-nadenken-gaat-het-mis~b71c7cb8/
Nooit geweten dat Heidegger een linksbuiten was. Ik schatte hem eerder in als een rechtsbinnen, in zoverre Heidegger uberhaupt aan voetbal deed. :)
Geachte lezeressen en lezers.
De afgelopen tijd was ik in retraite, Vipassana meditatie van het Theravada boeddhisme.
De essentie daarvan is het !!!!!LICHAAM!!!!!! observeren.
Doel is anicca (veranderlijkheid) te ervaren: fenomenen van golvende energieën.
Fenomenologisch is het de verandering van je eigen vaste lichaam in een structuur van constant veranderende energetische belletjes: zeer zeer zeer overtuigend.
Dat lukt slechts sommigen en soms na jaren meditatie. Het geeft een soort ervaring zoals drugs: heel erg lekker. Het kan ook verslavend worden: veel studenten komen herhaald terug voor de kick.
Maar het diepere doel is jezelf steeds te oefenen in gelijkmoedigheid.
Je wordt dan een soort stoicijn en je lijdt dan minder aan emoties van haat en verlangen.
De techniek werkt wel heb ik ervaren. Maar deze methode past totaal niet bij mij.
Het zen-boeddhisme of Mahayana-boeddhisme dat past me beter.
Dat is dus plotselinge satori, sunyata, en het besef van anatta of anatman. (niet-zelf)
zie voor achtergrondkennis bij: https://nl.wikipedia.org/wiki/Drie_karakteristieken
Leuk is dat deze ervaring zo ontopic is. Daarbij komt dat mijn kamergenoot (tweepersoonskamers) Peter was: een gepensioneerde psychopharmacology deskundige. Na zijn pensioenering houdt hij zich al 5 jaar bezig met zijn hobby: hoe werkt het
!!!!!! BREIN !!!!!!!
Hij is een materialist, maar toch wel vriendelijk (grapje).
Wat ik leerde van hem:
De huidige opvattingen over de werking van het brein (ik noem het het wetenschappelijke paradigma van de laatste jaren).......
Your brain hallucinates your conscious reality | Anil Seth
https://www.youtube.com/watch?v=lyu7v7nWzfo
en zijn site:
https://breininactie.com/brein-in-actie/
Nu weer voldoende leesvoer over het lichaam en het brein. Ik wijs er even op dat het boeddhisme erg veel lijkt op het materialisme. Dus Peter is in zijn wereldebeeld gelukkig toch wel consistent met zijn materialisme en boeddhisme.
groetjes van JanD
@JanD: [Doel is anicca (veranderlijkheid) te ervaren: fenomenen van golvende energieën]
Als je continu heel sterk blijft gefocust bent op het gevoel in je lichaam is het niet zo vreemd dat je golvende energieën ervaart:) met al de fluctuerende bloed en hormoonspiegels de werking van de lever, bieren, kortom al de biochemisch processen die zich blijven voltrekken, sommige mensen hebben dat al van nature en zijn daar helemaal niet zo gelukkig mee, de medische benaming hiervan is vegetatieve dystonie. Waarom zou je dat nu in vredesnaam gaan trainen.
Probeer maar eens Dhyana uit Zen, een vorm van Boeddhisme gericht op object gerichte meditatie, tien minuten per dag heeft al een weldadig effect.
Inderdaad het Boeddhisme is inherent aan het materialisme.
@Egbert
Niet om vervelend te doen, maar ik zie een misverstandje.
je schrijft:
"..gefocust...in je lichaam...golvende energieën..fluctuerende bloed...biochemisch processen...vegetatieve dystonie... Waarom zou je dat nu in vredesnaam gaan trainen?"
1. Het gaat erom om aan dukkha (stress, lijden) te ontsnappen door annica (veranderlijkheid) te ervaren en zo anatta (niet-zelf) te accepteren. Zo kan men "stoicijns" worden: zonder gehechtheid of afkeer. Daar is de training op gericht.
2. Vegetatieve dystonie en dergelijke is totaal anders dan de ervaring van het totaal verdwijnen van het gevoel van vaste lichamelijkheid. Daarvoor in de plaats ontstaat een gevoel dat je lichaam een borrelende hoeveelheid energiebelletjes is. Een superheerlijk gevoel van steeds ontstaan en vergaan. Een ijle structuur ongeveer als schuim die de overtuiging geeft dat je lichaam niet bestendig is.
Met vriendelijke groet van JanD
@JanD: [Daarvoor in de plaats ontstaat een gevoel dat je lichaam een borrelende hoeveelheid energiebelletjes is. Een superheerlijk gevoel van steeds ontstaan en vergaan.]
Hmm, eh juist ja.
@Egbert "Hmm, eh juist ja."
Joh, Egbert, noem het maar suggestie. Of de invloed van hypnose.
Maar meen nu niet dat jij een uitzondering bent: ook jouw brein verkeert steeds in hallucinatie.
Ook in het dagelijkse leven zien en voelen we niet de werkelijkheid, maar slechts datgene we wat we verwachten.
https://breininactie.com/verbazingwekkend-en-paradoxaal/
JanD
@JanD: [Maar meen nu niet dat jij een uitzondering bent: ook jouw brein verkeert steeds in hallucinatie.
Ook in het dagelijkse leven zien en voelen we niet de werkelijkheid, maar slechts datgene we wat we verwachten.]
Dat was me allemaal wel bekend Jan maar zolang we er maar een beetje zicht op blijven houden.
Jawel, Bert,
een minimalistische ontologie in plaats van een maximalistische ontologie.
De stelling dat de werkelijkheid niet alleen zelfconsistente feiten bevat maar ook nog eens inconsistente feiten (bijvoorbeeld vierkante cirkels), neigt toch meer naar het maximalisme dan naar het minimalisme. Zo ook de stelling dat de werkelijkheid uit twee substanties bestaat, namelijk stof en geest.
Maar onze beide Jannen zijn, hoe verschillend ze verder ook zijn, op zoek naar een wereldbeeld, een ontologie, die/dat hun onderbuik streelt. Maar dat is nu juist de heikele kwestie: waarom zou een wereldbeeld de onderbuik moeten strelen? De werkelijkheid stoort zich niet aan onze wensen.
RV, Bert, -Bert, jij reageert, vermoed ik, op dat twitter-berichtje van Pigliucci (?)
Het is natuurlijk niet zo academisch om een twitterberichtje, nota bene van derden, te beschouwen als gezaghebbend. RV en Bert, jullie zouden het academische principe -ad fontes- wat hoger in je vaandel moeten dragen: dát en niet waarneming en empirie is de grondslag van kennis en het uitgangspunt van wetenschap. Wat staat er werkelijk? Wat zegt de bron?
Welnu, de bron -Quine zelf- schrijft dat men zijn wereldbeeld niet onnodig moet verrijken met allerlei denkbeelden en inzichten, maar dat men om de samenhang te behouden (!) wel degelijk vreemde en onverwachte zaken moet aanvaarden: zoals bijvoorbeeld het geloof in de Olympische goden, indien noodzakelijk.
Je vindt deze opmerkingen in Two Dogma's of Empiricism: ziedaar de bron :) En dat werpt toch weer heel ander licht op de zaak.
Terug naar de bronnen, de primaire bronnen. :)
Goede aanvulling van JA. Zeer goede. Maar verre van een ondermijnende. :) Een goede ondersteunende.
Indien noodzakelijk, dan dien je inderdaad te aanvaarden dat Zeus in Jezus weer vlees is geworden.
Bert, ja, ik begrijp je punt. Ik denk dat je daarin gelijk hebt.
Nee, dat hoeven filosofen niet. Er wordt thans zat gepraat. en ook teveel slap geouwehoerd, over de klimaatverandering en de gevolgen ervan. Misschien kunnen filosofen wijzen op het hypegehalte en afstand nemen van de Greta's maar er zijn zat klimatologen om over het klimaat te praten.
Ik heb het gelezen, Bert,
en ik heb het al eens eerder gezegd, mevrouw Hossenfelder lijkt mij nou niet echt een groot filosofe. Zo voert zij de overbekende stroman-Popper op in plaats van zich te buigen over de tekortkomingen van het filosofisch inductionistisch empiricisme.
In wetenschap en in filosofie handelt het om problemen, om vraagstukken. Op die vragen zijn diverse antwoorden mogelijk. En die antwoorden weeg je zorgvuldig tegen elkaar af. Dat is de kern van wetenschap en filosofie. De gecompliceerde vragende methode in plaats van de simplistische inductionistische methode.
Ook JA heeft er een handje van om een stroman-Popper op te voeren.
Voor zo ver ik de klimaatontkenners (rare naam trouwens) kan peilen, is het niet zo dat ze in de ban zijn een verwrongen popperianisme of zoiets maar dat ze, net als creationisten, een soort dubbele agenda hanteren.
Aan Bert
Maakt mij niets uit of Hossenfelder een mevrouw is. Maar ik noem vrouwen mevrouwen en mijnheren heren. Gewoon een gewoonte.
Ik bedrijf geen scholastieke schoolfilosofie maar kritische intellectuele filosofie. Iets wat sommige filosofen, met of zonder diploma, ontgaat, hetgeen niet voor hen pleit.
De makke van Hossenfelder, mevrouw of de heer, is dat hij/zij toch te weinig oog heeft voor het creatieve moment in het denken, of het denken nu wetenschappelijk dan wel filosofisch is. Verbeelding is een intrinsiek onderdeel van ons denken op zijn best. Wij verzinnen allerlei hypotheses en het komt er dus op aan om onze hypotheses te testen.
Mevrouw Hossenfelder is geen intellectueel filosofe. Ze is goed geschoold in de fysica maar veel minder in de cultuur en in de filosofie. Dat merk ik keer op keer. Verder vast een best mens, hoor.
En doe je zelf een plezier en staar je niet blind op titels, prijzen en faam. Gewoon niet doen. Gewoon kritisch blijven.
Bert, ik zal haar blog vanavond even wat aandachtiger lezen. Ze is wel heerlijk polemisch: wetenschappers snappen zelf niet zo goed wat wetenschap is :)
RV, je lijkt te denken dat Popper heeft gezegd dat we hypotheses moeten testen. Maar ik geloof niet dat dát falsificationisme is (of corroboratie). Voor de rest heb je natuurlijk groot gelijk: iedereen moet kritisch zijn, verdomd als het niet waar is!
Aan JA
Toevallig heb ik veel werk van Popper. En heus, Popper behelst meer dan alleen zijn falsificatiehypothese. Bovendien gaat het mij niet om Popper an sich maar om een meer algemene denkmethodiek, die min of meer haaks staat op het al te gemakzuchtige positivisme.
Ons denken is nogal rommelig. Pas achteraf en dan nog soms ordenen we enigszins ons mentaal gerommel. Als dat zo is, dan rommelen we ook maar wat in wetenschap en in filosofie, al proberen we daarbij ook wel weer te ordenen.
RV, zo heel veel werk kun je niet van Popper hebben. Hij schreef twee hoofdwerken (waarvan één over politiek). Wel zijn er nog bundels met verspreide opstellen, dat is waar.
Maar even wat anders: ben jij geen positivist? Dat kan ik niet helemaal plaatsen: waarom niet dan?
Ik ben een "climate change denier".
Het klimaat is de gemiddelde weerstoestand over een periode van minimaal 30 jaar. Dat verandert dus niet.
De eigenschap van het weer is dat het erg veranderlijk is, zowel op korte als op lange termijn. Het ziet er naar uit dat over niet al te lange tijd er een ijstijd komt gezien de Milanković cyclus.
Maar de eigenschap van het klimaat is dat het steeds hetzelfde blijft.
groetjes van JanD, een "climate change denier"
p.s. ik vind die Hossenfelder maar een kletskous
@JanD: [p.s. ik vind die Hossenfelder maar een kletskous]
Ze is gewoonweg een beetje aan het prikken en dat kan soms helemaal geen kwaad.
De geest belichaamd.
over brain, mind en consiousness.
Eerst spreekt Dr David Frawley professsor of neuropharmacology van de Skaggs school of Pharmacy at the unversity of Montana kort over het (ook zijn?) algemeen aanvaarde wereldbeeld inzake brain, mind en consiousness.
Daarna spreekt een zichzelf mysticus noemende baardaap :-) Sadguru. (met Hindoeïstische achtergrond). Egbert en mij bekend, ik dacht ook bij TL.
Het gaat over de yogafilosofie en (volgens mij dan), erg wijs en verstandig!
Sadhguru geeft in de video een kort beeld van bhuddi, ahamkara, manas en chitta. 4 categorieën van bewustzijn. Resp 1. bhuddi: rationeel intellect, 2. ahamkara: ikgevoel of identificatie, 3. manas: denkvermogen, de wereld der gedachten en vormen (eidos of noumenon volgens mij in het Griekse denken) 4 chitta: puur ongesluierd bewustzijn zonder geheugen of grenzen.
Bij de titel:
Sadhguru responds to Dr. David Frawley's query on the nature of brain, mind and consciousness and gives a yogic perspective of Mind at MIT Massachusettes.
https://www.youtube.com/watch?v=zDiS7FCEXws
Veel plezier.
Met hartelijke groet van Jan
p.s. al die informatie zit in elke cel van het lichaam....volgens die yoga filosofie dan. (lijkt op de monadologie hè?) In de "ziel" (hihi nu wordt Bert boos)
@JanD: Maar Sadhguru heeft met zijn lange uiteenzetting de stelling van zijn opponent Dr.David Frawley niet ontkracht, "being unhappy is bad brain Chemistry" and "being happy is good brain Chemistry".
Aan JA
Het positivisme is niet aan me besteed. Bovendien, is het positivisme nou descriptief of prescriptief? In elk geval, onze hypotheses vallen niet te reduceren tot de zogeheten sense data (de zintuiglijke gegevens) en metafysische vragen (de externe vragen van Carnap in zijn ESO) zijn niet per definitie zinloos/onzinnig.
Het positivisme is nogal een simplisme. Maar de wereld wordt niet geregeerd door Sanctus Simplicissimus. Integendeel.
Het zou interessant zijn om een cultuurhistorisch onderzoek te beginnen naar het vraagstuk waarom het al te simpele, op het idiote af, positivisme zo aansloeg. Wellicht zijn er al zulke studies. Maar ik ken ze even niet. De sirenes van het positivisme.
Maar wel denk ik dat de logica, de basale logica oftewel de consistentie, een hoge plaats verdient in ieders vaandel.
IK zou mezelf dus eerder als logisch negativist willen omschrijven. :) De kern van ons kenvermogen is wellicht het kunnen ontkennen.
Aan Bert
Ik heb al meerdere malen geschreven dat ik een voorstander ben van het wetenschappelijk empirisme maar een tegenstander ben van het filosofisch empiricisme. Helaas halen velen beide door elkaar. Zelfs nogal wat filosofen doen dat.
Maar laten we dit onderwerp maar even rusten. Ik reageerde op JA. Niet op jou. :)
Ja, Bert,
sommige filosofen maken te verregaande ontologische beweringen. Ik heb zojuist "Contra Kant" van Rutten gekocht, ondertitel "Herwonnen ruimte voor transcendentie". Ik vrees dat er helemaal geen ruimte is voor het bovennatuurlijke (van de eerste orde) in de werkelijkheid. Maar ik moet het boekje nog lezen.
En ook sommige epistemologische beweringen van enkele filosofen zijn incorrect.
Dat brengt me tot de volgende, tentatieve, slotsom: sommige filosofen zijn te weinig kritisch, hebben te weinig oog voor de filosofische problematieken.
RV,
'Dat brengt me tot de volgende, tentatieve, slotsom: sommige filosofen zijn te weinig kritisch, hebben te weinig oog voor de filosofische problematieken.'
Ja, en sommige apothekers leveren te weinig medicijnen, sommige metselaars gebruiken te weinig mortel, sommige zangers zingen te weinig zuivere tonen, sommige moeders geven hun kinderen te weinig aandacht, sommige artsen zijn te weinig betrokken bij hun patiënten, sommige koks bereiden te weinig eten....... :-)
De feilbare mens, inderdaad, TL. :)
Het gaat mij trouwens niet zo zeer om de feilbare antwoorden als wel om de vragen en om die vragen scherp te krijgen.
@Bert: Inderdaad zoveel filosofen zoveel meningen maar hoeveel zeggingskracht kun je nu eigenlijk aan een mening ontlenen.
https://www.ru.nl/radboudreflects/terugblik/terugblik-2018/terugblik-2018/18-05-09-mening-uiten-doe-filosofische-werkplaats/
Aan Bert
Zoals ik al zei, filosofie behoort te draaien om de algemene vraagstukken. Het zou al heel wat zijn als de filosofen hierover eens zouden zijn. Het gaat niet in de eerste plaats om de antwoorden maar om de vraagstukken.
Hoe zeer ik JA en Rutten ook waardeer als denkers, misschien zou men toch kunnen op- en ook aanmerken dat zij te veel gericht zijn op antwoorden en dat zij zich aldus enigszins schuldig maken aan te gemakzuchtige antwoorden.
Iets anders geformuleerd, men moet kritisch staan tegenover antwoorden op de basale filosofische vragen.
RV
" filosofie behoort te draaien om de algemene vraagstukken. Het zou al heel wat zijn als de filosofen hierover eens zouden zijn. Het gaat niet in de eerste plaats om de antwoorden maar om de vraagstukken."
Je bent het spoor bijster RV.
Filosofie: `filos` (φιλος = vriend) en `sofia` (σοφία = wijsheid) betekent letterlijk `vriend van de wijsheid`. Het precies hetzelfde als de "begeerte naar wijsheid" ofwel wijsbegeerte.
Het gaat bij filosofie noch om antwoorden noch om vragen het is slechts een begeerte.
En zoals je weet bij Plato legt Socrates precies uit was "Eros" ontbreekt.
(Eros is een ander woord voor begeerte)
Aan de begeerte (eros dus) ontbreekt hetgene waar zijn begeerte naar uitgaat!!!!
Kort samengevat: aan filosofen ontbreekt het aan wijsheid.
(ben ik even blij dat ik geen filosoof ben)
groetjes van JanD
p.s. Wijsheid (de lagere Sophia) en haar wangeboorte de demiurg (wereldbouwer)(JHWH of Jaldabaoth) is verantwoordelijk voor de schepping van de materiële wereld. Is je dat bekend RV?
Leerzame mythen voor het leven in het hier en nu.
@JanD: De begeerte staat niet op zichzelf maar daar moet op een bepaalde manier invulling aan worden gegeven.
Je kunt ook stellen dat de mens genetisch gepredisponeerd is tot verklaringsdrift.
Wat dat betreft spreekt jouw bijdrage in deze weer boekdelen:)
@Egbert zei...@JanD: De begeerte staat niet op zichzelf.
Hoezo? De begeerte is een neutrale kracht. Die kan gebruikt en gericht worden of als potentie blijven bestaan. Het niet gebruiken van begeerte doet de begeerte-energie toenemen.
Dat is ook de reden van ascetisme en yoga oefeningen om meer energie te verkrijgen. Ik kan daar leuke verhaaltjes over schrijven maar dat voert hier te ver.
Jouw verklaringsdrift om te stellen dat de mens genetisch gepredisponeerd is spreekt geen boekdelen. Die onzin nemen de meeste mensen zonder meer al aan.
En bedankt voor je compliment aan mij dat mijn bijdrage hele boekdelen spreken. Ik ben zeer vereerd.
Begeerteloze groet van JanD
@JanD: [Jouw verklaringsdrift om te stellen dat de mens genetisch gepredisponeerd is spreekt geen boekdelen. Die onzin nemen de meeste mensen zonder meer al aan.]
Nee, het is genetisch gepredisponeerd tot verklaringsdrift, als dat niet het geval zou zijn liepen we nu nog steeds met een knots rond en verbleven we in boomhutten:)
Maar deze verklaringsdrift heeft natuurlijk zoals bekend ook weer haar onvermijdelijke schaduwzijde.
Begeerte is een sterke wens of hunkering naar een persoon, object of situatie. (Wiki),begeerte naar macht, David begeerde Bathseba heb ik nog ooit nog op school geleerd, begeerte is (m.i.) een niet op zichzelf bestaand fenomeen maar altijd ergens op gefocust ......
Egbert denk nu toch eens even na.
Wat zijn genen?
Het is slechts een deel van een RNA of DNA keten. Die genen functioneren technisch gezien als een stempel die eiwitstructuren "stempelt".
Dat heeft niks met driften of begeerten te maken.
De meeste mensen, net zoals jij, weten dat niet en gebruiken de termen "DNA" en "Genen" alsof het "erfelijkheid" is.
Alleen de kleur van je ogen en de vorm van je neus en de eiwitcellen van je lever en nieren enzo worden door het DNA bepaald.
Dus raaskal niet Egbert !
Alsof David vanwege zijn DNA Bathseba begeerde. DNA bestond toen niet eens.
Erg vriendelijke groeten van JanD
Kortom, Jan D,
je bewijst wat ik deels de filosofie verwijt: arrogante antwoorden in plaats van nederige analyse van de basale vraagstukken.
Zo staan jij en ik diametraal tegenover elkaar. Als jij de nul vertegenwoordigt en ik de tien, dan kunnen we cijfers uitdelen aan bijvoorbeeld Riemersma en Rutten maar ook aan Heidegger en Wittgenstein.
Gister bezocht ik een goede goede-boekenantiquariaat. Altijd een soort luilekkerland. En daar vond ik voor vier euro het boek van Philipse over Heidegger.
In een ander boekenantiquariaat debiteerde ik het flauwe grapje: ik ben op zoek naar "Op zoek naar ...".
Maar hoe voelt het nou, Jan D, om geen vragen te hebben, geen twijfels?
Egbert.
Hier is een filmpje hoe een gen "stempeltje" wel of niet wordt gebruikt.
Het "stempelen" noemt met "genexpressie". Het resultaat is een eiwit. (als het stempeltje wordt gebruikt)
https://www.youtube.com/watch?v=vnDtwc-v7tg
Heeft niks met begeerte te maken of onzinige kreten als "genetisch gepredisponeerd tot verklaringsdrift"
Groetjes van JanD
Egbert
Nog een paar leuke filmpjes.
https://www.youtube.com/watch?v=qQsnfvq0-aI
https://www.youtube.com/watch?v=wtT4EgqbcGc
In de cel is er echt een mechaniek (op nanoschaal) zoals een tandwieltje en een tandheugel om de strengen DNA en RNA langs te trekken. Dat gaat in lussen. Men is er in geslaagd dit echt te filmen op die kleine schaal. (IK kan het alleen niet terug vinden)
Wat (nog) niet begrepen is ( en waar in de filmpjes snel overheen gepraat wordt) is de juiste plaats waar de DNA-keten moet worden opengemaakt. Het DNA codeert alle eiwitstructuren. Maar hoe weet het eiwitfrabiekje in de cel "welk" stukje van de zeer lange DNA keten dat moet worden gebruikt? Bijvoorbeeld een cel in de lever moet wel de eiwitten maken voor de lever en niet een stukje verder waar de code is opgeslagen van de nier-eiwitten.
Dus ik denk (als technicus) dat er nog ergens informatie moet zijn (op een nog onbekende informatiedrager) voor het coordinatenstelsel van het totaal organisme.
Groet van JanD
@RV schrijft:
"... wat ik deels de filosofie verwijt"
Hoe kan je de filosofie iets verwijten? Net zoals je de wet van Ohm iets verwijt, of de aardrijkskunde iets verwijt?
Hoe kan jij nederige analyse van de basale vraagstukken uitvoeren als jij als zelf benoemde tien topper, arrogant en flauwe grapjes debiterend heel goede goede goede goede-boekenantiquariaat bezoekt "Op zoek naar ...". Tja... waar naar?
Hoe voelt het nu die jaloersheid voor iemand die geen vragen of twijfels heeft?
Een goede raad:
Lees wat over eiwitproductie van het lichaam in het kader van "Houterman, Wij Zijn Ons Lichaam (versie 1.0)" Alleen maar lichamelijkheid, eiwitten? Of is er een geest en/of een ziel ?
Groet van JanD
@JanD: Je praat echt over zaken waar je geen verstand van hebt.
Zelf weet ik er een klein beetje van omdat ik in mijn jeugd ben opgeleid als medisch analist, daar is nog wel iets van blijven hangen:)
Ik zal er geen lang verhaal van maken want dat lijkt me verder zinloos maar wanneer je stelt: "Alsof David vanwege zijn DNA Bathseba begeerde. DNA bestond toen niet eens".
Hahaha, wie raaskalt hier nu, met deze bewering heb je jezelf volledig gediskwalificeerd.
(Wist je trouwens dat o.a. je temperament ook genetisch is bepaald evenals je aanleg voor bepaalde medische aandoeningen, ga maar eens Googlen).
@JanD: Je leest ook nog eens niet goed, want het voorbeeld wat ik aanhaalde van David en Bathseba had betrekking op het gegeven dat begeerte altijd ergens op is gefocust, maar zelfs met jouw voorbeeld van het moedwillig proberen te onderdrukken van begeerte om het op die wijze sterk te laten toenemen schuilt ook weer een bepaalde begeerte achter.
Aan Jan D
Je reactie is geen ter zake doende reactie.
En dat wij een verzameling eiwitten zijn, dat weet ik al sinds ik leerde lezen.
Egbert schreef:
"Wist je trouwens dat o.a. je temperament ook genetisch is bepaald evenals je aanleg voor bepaalde medische aandoeningen,"
Door deze opmerking laat je zien dat je me nog steeds niet begrepen hebt. Lees wat ik schreef op 15 februari 2020 om 19:42 :
"De meeste mensen, net zoals jij ..... gebruiken de termen "DNA" en "Genen" en "genetisch bepaald" alsof het "erfelijkheid" is.
Met mijn filmpjes heb ik duidelijk aangetoond dat het DNA eiwitten maakt, en meer is niet aangetoond!! Stuur maar een linkje als je het beter weet. En geen nep-wetenschap graag. Natuurlijk kan je waarnemen dat temperament en bepaalde ziektes ERFELIJK zijn.
Dat bijna iedereen, en jij ook, de term "erfelijk" gaat vervangen door "genen" "DNA" is onkunde.
Dat is een woord vanuit een onbegrepen verklaringsmodel ten onrechte gebruiken voor een fenomenologische feit zoals dus "erfelijkheid". Iemand die zwartgallig is bijvoorbeeld: heeft die nu wel of niet "zwarte gal"? Ook hier zien we een woord uit een verklaringsmodel "humores" dat ten onrechte gebruikt wordt als aanduiding voor neerslachtigheid of depressiviteit.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Humores
Groet van JanD
Jan-Auke en Egbert.
Ik heb bewust een geniepige opmerking gemaakt over David en DNA.
(15 feb 19:42 en toen hapte Egbert op 16 feb 00:58)
Het doel daarvan is het verschil duidelijk te maken tussen het materialistische en idealistische denken. De consequentie daarvan als we over het verleden of de toekomst spreken.
Eventueel ook in aanmerking nemen de "Proof of the Unreality of Time" Van J. M. E. McTaggart (1866–1925) een Engelse metafysische idealist.
Stel David (en eventueel ook Bathseba) leefde 1000 jaar B.C.
Nu filosofisch gesteld: "DNA bestond toen niet eens"
Is dat nu juist of onjuist?
groet van JanD
p.s.
Naar mijn mening is het onjuist in het materialistische(2) denken: het DNA was er toen al.
Maar het is juist in het idealistische(2) denken: het DNA was toen niet.
Bij (1) is de materie primair: DNA bestaat in de "chronologische" tijd OOK al 1000 jaar B.C.
Bijvoorbeeld: als die tijd als een absolute lengte dimensie afgezet wordt in het algemeen wetenschappelijk aanvaarde 4Dimensionale blokuniversum van Einstein: waarin alles volkomen gedetermineerd is. Daar bestaat dus geen vrije wil en verantwoordelijkheid voor de mens. Dat is de zogenaamde b-tijd van Mc Taggerd.
Bij (2) is het bewustzijn primair: DNA bestaat dus nog niet in het verleden omdat het toen nog niet was bedacht.
In de zogenaamde subjectieve stromende a-tijd van Mc Taggerd met verleden, heden en toekomst.
RV
"dat wij een verzameling eiwitten zijn, dat weet ik al sinds ik leerde lezen."
Knap hoor R.V. op 6 jarige leeftijd?
Zijn "we" dood of levend? Dat onderscheid bestaat niet bij een verzameling eiwitten.
Probeer je te zeggen dat er geen verschil is? Zo nee: wat is het verschil tussen die twee verzamelingen eiwitten?
En de "bezieling" dan? Het onderwerp hier is: 'embodiment' en in de wereld doelgericht handelen.
groet van JanD
@JanD: [Door deze opmerking laat je zien dat je me nog steeds niet begrepen hebt.]
Dat lijkt me niet zo opmerkelijk, denk dat er weinig mensen zijn die jouw hersenspinsels kunnen volgen en in staat zijn van dergelijke warrige betogen nog enigszins chocola te kunnen maken.
Verdiep je nu maar eens in de moderne neurowetenschappen en leer iets over het fenomeen genetisch gepredisponeerd i.p.v. je eigen bedachte wetenschappelijke wereldje te blijven creëren en uitdragen.
Er lopen al genoeg zelfbenoemde genieën op deze planeet rond:)
Het is wat mij betreft verder wel goed zo hoor JanD, dus nu maar weer on-topic.
Aan Jan D
We zijn een verzameling nauw samenwerkende chemische fabriekjes, inclusief fabriekjes die semantische netwerken produceren die bewustzijn hebben.
IK begrijp totaal niet wat je wil beweren. Ja, je wil tegen me ingaan om maar tegen me in te gaan. Maar verder? God mag weten wat je nu echt beweert. Je leutert weer om te leuteren.
Ik hanteer gewoon de wetenschappelijke beschrijving van ons lichaam, waartoe ook onze geest behoort. Jij lijkt enerzijds hetzelfde te doen maar anderzijds ga je voluit tegen mij in. Volkomen contradictoir dus. En laat echte filosofie nu net grotendeels een wereldoorlog zijn tegen de contradicties.
R.V.
Je begrijp dus totaal niet wat ik wil beweren.
Als je dat echt wil begrijpen dien je eerst het inhoudeijke van het persoonlijke te scheiden.
Ik ga niet tegen je in: ik spiegel je. Je bent een nul en ik ben een tien.
Voorts beperk ik me niet tot het "wetenschappelijke". Ik merk dat het erg moeilijk voor je is om me te volgen als ik het naast de gewone fysicalistische "werkelijkheid" het over esoterische of gnostische of mystieke of mythische of hermetische of idealistische werkelijkheden heb. Dus dat ik het over meerdere en verschillende werkelijkheden heb en niet uitga van een absolute werkelijkheid.
Dus geef het maar op joh en beperk je tot jouw enige en echte filosofie.
Groet van JanD
@JanD: [als ik het naast de gewone fysicalistische werkelijkheid]
Je had eigenlijk moeten schrijven: De fysicalistische opvatting van de werkelijkheid.
"Het fysicalisme is een filosofische veronderstelling, dat de werkelijkheid met uitsluitend fysische eigenschappen beschreven kan worden; dit stelt, dat er geen andere dingen zijn dan de fysische dingen".
Ander invalshoeken om naar de werkelijkheid te kijken hebben trouwens ook wel mijn interesse, maar dat impliceert m.i. niet dat er meerdere werkelijkheden in het geding zijn, net als het fysicalisme speelt zich dat slechts tussen je eigen oren af:)
Egbert.
Je hebt gelijk, daarom heb ik "werkelijkheid" tussen aanhalingstekens gezet.
Voor een fysicalist is de "De fysicalistische opvatting van de werkelijkheid" zijn absolute waarheid. Dat is dus een geloof in een werkelijkheid dat er geen andere dingen zijn dan de fysische dingen.
Dat een ander meent dat er onzichtbare immateriële geesten rondzweven, dan is dat zijn absolute werkelijkheid en geloof. Jouw werkelijkheid speelt zich tussen jouw oren af, heb je vaak gezegd, dus dat is jouw werkelijkheid, jouw geloof.
Mijn "werkelijkheid" is het "sunyata" ofwel "god" ofwel de "volle-leegte" en dat beschouw ik als "technicus-"zijnde als energie en informatie. Een oneindig beginsel waar je als mens geen enkele voorstelling van kan maken. Dat komt omdat het zich voordoet als een contradictoire identiteit.
Daarom spreek ik over vele verschillende "werkelijkheden": ieder waarnemend subject neemt zijn eigen werkelijkheid waar, en dat is dat waar hij werkelijkheid aan toekent. Mooi circulair zichzelf in de tijd steeds opnieuw definiërend: Samsara het ronddraaien in cirkels. Plaatjes van een levensechte film.
Ik meen dat je dat het "objectief idealisme" kan noemen. Maar dat zal Jan-Auke wel goed kunnen indelen.
Analogie en metaforen.
Het is eenvoudig voor te stellen als een lege filmzaal en een oneindig grote volle filmrollen zaal. De lege filmzaal is de leegte en de volle filmrollenzaal al de illusoire "werkelijkheden". De waarnemendheid van de plaatjes van de film is de energie, de filmrollen alle informatie. Van éénheid tot oneindige veelheid en terug: het effect van entropie die toeneemt en afneemt.
Eén filmrol is het volledig gedetermineerde 4-dimenstionale blokuniversum van Einstein. Het leuke daarvan is dat die uit verschillende afleveringen bestaat. In filmzaal "de gewone westerse wetenschap" draait de versie van elementaire deeltjes, atomen, moleculen, cellen, organismen. In de zaal van "de top theoretische fysici" draait de wiskundig bewerkte versie daarvan "het holografisch principe en de kwantumzwaarte kracht". Die film lijkt al veel op de film in de film: The matrix. Die is weer gebaseerd op een antieke film uit Indië met maya, als illusie. En een vergelijkende versie is die van de zondeval uit het christendom en gnostiek die de mens ziet als in de zaal van goed en slecht van de filmmaker: de Demiurg(JHWH)
Schuivende panelen, op diverse tonelen en identificatie van "Persona". En illusoir "ik".
groetjes van JanD
p.s. er is ook een filmzaal van Jan-Auke_Riemersma. Moeilijk te snappen, er hangt een gordijn in. De ene helft is de nabije wereld en aan de andere kan de transcendente wereld.
Over de illusie van de tijd volgens Einstein. (komt volgens mij overeen met de illusie van tijd van de metafysische idealist Mc Taggerd)
Volgens de formules van Einstein is er een "objectief" eeuwig NU. In het 4 dimensionaal blokuniversum van Einstein dus!! Het voorbeeld van mijn filmrollen klopt. Alles wat een waarnemend subject kan waarnemen ontstaat in "zijn" "tijd". En die "tijd" is een illusie. (let op de definitie van Illusie!! Een illusie bestaat -echt- alleen de waarnemer kent de ware aard daarvan niet. Zoiets als een fata morgana die wel echt is maar niet klopt.
Wiskundig ruimtelijk gezien bevindt het Einsteins-4Dblokuniversum zich (qua informatie volgens het holografisch principe) op de rand van het heelal en binnen de ruimte in het heelal. Dus de 4D ruimtetijd!! Daarin zit dus ook alle subjectieve illusoire "tijds"belevenissen in het "stilstaande" NU.
In de inleiding staat citaat:
" Fenomenologie
De rest van het boek bevat Houtermans fenomenologische 'studies'. De studies hebben betrekking op vier invalshoeken: het bewegende lichaam, het bewegende lichaam in de wereld (handelen), het bewegende lichaam tussen andere bewegende lichamen (groepen/sociaal) en, tenslotte, onze (steeds) veranderende opvattingen over het lichaam."
Dat zijn bewegingen... en zijn dus de fenomenen die ontstaan en vergaan.... en dus illusoir bewegen in een gedetermineerd eeuwig NU. Dat is dus volgens de Einstein-fysica uitsluitend een ervaring van een waarnemend subject!!!!!!! Er is geen absolute tijd. De absolute tijd staat stil. Volgens de formules van Einstein en Gerard Hoofd en Erik Verlinde. Die zijn wiskundig identiek aan elkaar.
Hier is een video die voor leken zonder formules duidelijk maakt wat de consequenties zijn van de huidige opvattingen in de fysica. De tijd staat stil op een soort eeuwige ruimteas. Net als de tijd stil staat van een filmrol die niet afgedraaid wordt.
https://www.youtube.com/watch?v=qAstctvIWs8
de lezing voor een volksterrenwacht begint op 3 minuut 50 door Gerard Bodifee, een Vlaamse christelijke astrofysicus, filosoof, essayist en columnist. Hij promoveerde tot doctor in de Wetenschappen met het proefschrift Oscillerende stervorming en dissipatieve structuren in Galaxieën bij Prof. C. de Loore.
groet van JanD
p.s. ik ben niet goed in wiskunde, dus als een wiskundige Gerard Bodifee wil aanvullen..
@JanD: We zitten eigenlijk allemaal in onze eigen persoonlijke filmzaal, dat inzicht moet eerst rijpen, daarom vind ik Zenboeddhisme wel interessant want daar wordt helemaal niets aangenomen, ook niet van fundamentele menselijke intuïties welke je de weg kunnen wijzen, je wordt volledig op jezelf teruggeworpen.
Afijn, je bent er zelf ook wel bekend mee.
Even een vaststelling vóór mijn volgende bijdrage.
Jan-Auke,
Volgens jouw wereldbeeld (voor zover ik het kan begrijpen) dus van de "fysicalist": je richt jouw aandacht o.a. op logica, rationeel redeneren en op bewegingen van het lichaam.
Niet alleen bij het blog van "Houterman, wij Zijn Ons Lichaam (versie 1.0)" , maar nu ook al weer bij de vervormingen van "Prokustes' denkwijze" gezien de essentie: de mechaniek van het beenderenstelsel. (?) Lopende skeletten dus :-) . Maar ook bij "Een redelijk wereldbeeld (?)" enz enz. Steeds gaat het om rationele logische redeneringen in relatie tot "bewegen"
Het gaat om de "nabije" waarneembare (fysische) wereld, en de daarop gebouwde filosofie met behulp van strikte logica. Het stokpaardje van Jan-Auke.
een redenering.
Waar speelt zich dit af? In het heelal! Wat is de grens van het heelal? Daar waar we niet meer verder kunnen waarnemen! Waardoor wordt die begrenzing bepaald waar we niet verder kunnen waarnemen? Daar waar de snelheid van de expansie van het heelal de lichtsnelheid is!
Dit is het huidig fysisch paradigma volgens de wetten van Einstein.
De waarnemingshorizon wordt dus bepaald door de informatie-snelheid: de lichtsnelheid. Als we een sterrenstelsel zien en we zien de roodverschuiving (fenomeen), dan weten we de dopplerverschuing, de snelheid van onszelf uit gezien, de leeftijd, en beredeneren, afstand, tijd van toen het licht ontstaan is, de eigenschappen van het licht dat iets zegt over de toestand van de materie, absorptielijnen in het spectrum enz enz) Het licht is zelf een drager van informatie!!!!!
O.K. dit is een beginnetje van JanD
Einstein en het huidige fysisch paradigma.
Enige bizarre eigenschappen: onontkoombare consequenties van Einsteinse fysica. Gewoon logisch redeneren.
Enkele algemeen aanvaarde transformaties waarin bijna al de fysici tegenwoordig geloven: de Lorentztransformatie.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Lorentztransformatie
eenvoudig gesteld:
Naar mate iets sneller gaat neemt zijn lengte af.
Indien iets met de lichtsnelheid beweegt komen we bij de grenswaarde: de lengte wordt nul.
Wat gaat zo snel als de lichtsnelheid? Juist ja: het licht.
Als het licht (ten opzichte van het heelal) beweegt dan zal de grootte van het heelal NUL zijn. Alle informatie die al het licht in ons heelal draagt is dus tezamen gekomen in punt "omega": een punt met de dimensie nul. Lijn is één, vlak is twee. ruimte drie, tijdruimte de vierde dimensie.
En dat nuldimensionale punt kent geen richting (dat is logisch hè met nul dimensies)(en geen tijd: er valt niks te be"leven": alles is dr al). Dat punt bevat alle informatie van de ons omsluitende vierdimensionale ruimte. Dus al onze kennis: want al de breinen met hun sputterende neuronen in verleden heden en toekomst zijn daar aanwezig! Dat is dan alleen maar onze "menselijke" kennis. (Wie weet zijn er nog goden met superieure kennis)
Slim bedacht van Einstein hè?
groetjes van JanD op de rationele toer tot in het punt alfa en omega. Leuke singulariteiten waar je erg veel over kan zeggen met negatieve theologie/filosofie. Gewoon de asymptoot volgen zover je voorstellingsvermogen je toelaat.
p.s. Nu jij weer Jan-Auke met de lopende skeletten hoe die logisch fysisch inwerken op de "geest" (geest ?) (cognitie) enz enz.
p.p.s.s. voor de slimmerikken die menen dat materie geen licht is het volgende: E=mC2 Licht is energie en materie is energie. punt alfa en omega is gewoon een energie bolletje met de straal nul en met heel erg veel informatie.
pppppsssss er is ook een algemeen aanvaard beginsel: informatie kan niet verloren gaan....
https://nl.wikipedia.org/wiki/Lengtecontractie
Even voor de goede orde: het is niet zomaar een fantasie van mij.
Een zeker Charon heeft de roodverschuiving anders geïnterpreteerd. Niet door de doppler-verschuiving aan te nemen bij een constante chronologische tijd. Maar door uit te gaan van een steeds maar afnemen van de snelheid van de tijd.
Dat zijn dus ketterse gedachten in het huidig fysisch paradigma: de tijd neemt men als absoluut aan. Waarom begrijp ik niet, maar ja.
De consequentie is dat niet het heelal steeds groter hoeft te worden: die kan je dan als constant aannemen. Als we naar de roodverschuiving kijken komt dat doordat de tijd toen sneller liep dan nu. Net alsof je een film opneemt met een te hoge beeldfrequentie. Als je de film nu in onze langzaam verlopende tijd afdraait... lijkt alles veel langzamer te gaan dan toen... Het beeld is uitgerekt: en dus dat is de roodverschuiving die we zien.
Die Charon heeft daar een imaginaire relativiteit mee berekend.
Hij is wel een ketter: dus er zijn allerlei waarschuwingen dat het niet klopt. En je hoort er ook niet zo veel van.
https://en.wikipedia.org/wiki/Jean-%C3%89mile_Charon
p.s. hij heeft nog veel meer leuke ideeën (betreffende het bewustzijn van licht gevangen in elektronen!) Aardig als studie van de werking van neuronen met hun elektronen gepruttel en bewustzijn.... (tussen de oren van Egbert dus) :-)
groet van nu weer een fysisch alternatieve JanD
Aan Jan D
Ga niet, nooit en nimmer mee met alternatieve fysica, die gewoon sneue pseudofysica is van gefrustreerde mannetjes die anders niet kunnen opvallen.
Ik heb geen bezwaar tegen een nieuwe, diepere fysica maar zo'n fysica moet wel het huidige paradigma, mutatis mutantis, in zich opnemen, net zoals Einstein Newton opnam zonder Newton te verwerpen.
Sites als Wanttoknow zijn baggersites.
@JanD: Niet alleen tussen mijn oren denk ik:), maar waar wil je nu eigenlijk heen met al je betogen. Wat probeer je nu hard te maken.
Egbert (en Jan-Auke)
Ik laat zien dat dat de huidige fysica en het fysicalisme een geloof is.
Dat met logisch doorredeneren je tot zeer bizarre ongeloofwaardige consequenties kan komen.
Ik wantrouw de zekerheden van anderen die ik om me heen zie. Ik wantrouw deïsme, of andersom de logica waaraan god zich zou moeten houden. Ik wantrouw de "absolute" aannames zoals "natuurconstanten" van de materialisten. Natuurconstanten die altijd en eeuwig of "buiten de tijd" hetzelfde zijn: ik geloof er niks van. Dat zijn aannames van goddelijke karakteristiek: die bestaan toch niet?
Dat de redeneringen van Jan-Auke uitgaande van bewegen van ons lichaam en logica geen zin hebben. Wat is er eerder: de wetten of de empirische cyclus? En waarom? Het logisch paleis of de borrelende pot pap. (denkbeelden van Jan-Auke) zinloze rationele beschouwingen van irrieële zaken. Om te komen tot een mogelijkheid van een slechts wel heel eenvoudige antropomorfe god? Waar? In een transcendente ruimte achter het gordijn. Bestaat dat wel?
Bewegen hangt met een tijdverloop samen. En dat heeft "tijd" nodig. Tijd is illusoir. Er is absoluut geen causaliteit, omdat causaliteit ook een tijdsverschijnsel is. Je weet niet eens of de causaliteit van het verleden naar de toekomst gaat. Alfa en omega raken elkaar: er is alleen maar circulaire tijd. En de richting is onbepaald, want onze waarnemingen zijn onbetrouwbaar. De demon van Descartes. Het nepnieuws is: er is ruimte en er is tijd.
Wat probeer ik nu aan te tonen?
Ik dacht voldoende aangetoond te hebben met Parmenide's essentie van niet bewegen...en de niet realiteit van de tijd van Mc Taggerd en de eigenschappen van de 4D relativiteitstheorie van Einstein dat JanR geen basis heeft voor zijn filosofie.
Niet dat JanR onlogisch redeneert, maar het gereedschap van de rede voldoet niet. Het punt alfa en omega raken elkaar, de omtrek van ons 4D heelal is slechts een nuldimensionaal punt.
De grote tovenaar "de tijd" helpt ons nep-identificaties aan te gaan. Het lijkt op de nornen de drie schikgodinnen die levensdraden spinnen uit de chaos: de oer, de essentie en de behoefte godinnen. We zijn weer terug in de kerk met gelovigen: in de verlichtings-kerk.
groet van een JanD
R.V.
"Ga niet, nooit en nimmer mee met alternatieve fysica," R.V. Je bent een voorbeeldige gelovige van de materialistische verlichtingskerk. Je waarschuwing klinkt me in de oren als ware je een lid van de Inquisitie.
Je hebt me totaal helemaal niet begrepen. Ik had het over het 4D blokuniversum van Einstein. Dat is NIET alternatief... Beter lezen joh. Kijk anders even naar de film van de astrofysicus Gerard Bodifee speciaal voor leken. Misschien dat je dan snapt wat ik bedoel.
Ik de site "Wanttoknow" niet.
Alleen mijn laatste bijdrage over de complexe relativiteits theorie van de wetenschapper Jean Charon is alternatief. En dat heb ik er ook bijgezet!!!!
Hij neemt aan dat de tijd zelf op een stilstaand punt in de ruimte niet constant loopt, dus als een chronometer die steeds langzamer loopt. Alsof zijn veer slapper wordt :-) En dus als gevolg dat alle natuurconstanten die tijdsgerelateerd zijn ook veranderen. Dat is vloeken in de kerk. Dus hij is een ketter.
Omdat dan de aanbeden god: het huidig fysisch paradigma dan van zijn voetstuk valt.
Het is slechts een andere interpretatie van de roodverschuiving.
Waarom kom ik nu met deze alternatieve Charon aanzetten? Omdat hij uitgaat van elektronen als eonen. Denk maar na: de elektronen zijn bij hem vergelijkbaar met het hele heelal: ook een eon. Met fotonen als informatie dragers. Dus ik denk: Egbert heeft het altijd over zijn pruttelende neuronen tussen zijn oren. Als dat eonen zijn hebben we de ziel van Egbert te pakken in de fysiologie van zijn lichaam. (elektronen/eonen met schier oneindige hoeveelheid informatie opgeslagen in de kwantum toestand van vele fotonen die ronddraaien binnen een elektron)(daar is de DNA qua informatie hoeveelheid helemaal niks bij)
Waarom schrijf ik dit eigenlijk? RV je snapt er toch niks van: dus je zal het verwerpen.
Groet van JanD
p.s. En het licht is het leven der mensen. Johannes Evangelie. Nu eens letterlijk genomen. :-)
JanD, je hebt het volste recht om je eigen wereldbeeld op te bouwen, Jan. Sterker nog: we hebben een wereldbeeld nodig, anders weten we niet hoe we moeten handelen. Je manier van redeneren past goed in mijn straatje. Ik zou de wijze waarop jij jouw wereldbeeld verdedigt en uitwerkt -en de reden waarom jij andere elementen uit andere wereldbeelden afwijst- gemakkelijk in een lezing kunnen opnemen als schoolvoorbeeld van logisch denken, gebaseerd op de noodzaak om doelgericht te handelen. :)
@JanD: [Als dat eonen zijn hebben we de ziel van Egbert te pakken in de fysiologie van zijn lichaam. (elektronen/eonen met schier oneindige hoeveelheid informatie opgeslagen in de kwantum toestand van vele fotonen die ronddraaien binnen een elektron)(daar is de DNA qua informatie hoeveelheid helemaal niks bij)]
Kun je hieromtrent misschien ook nog een (betrouwbare) bronvermelding verstrekken.
@JanD, een artikel uit de Volkskrant over de (eventuele) zin van het leven met hierop een grote diversiteit aan reacties. (het inloggen kun je verder negeren, gewoonweg naar beneden scrollen)
Wat mij wel aansprak was de reactie onder het kopje: "IN ONS HART" geschreven door Ronald Geesing.
@Jan-Auke
Mijn complimenten voor je retorica op de diverse snelle schakelende semantische niveaus en je compacte syntactische vaardigheid. Vaak maak je inhoudelijk gehakt van iemand die een bepaald foutje maakt. Maar voor mij ben je als een onhandelbaar stukje zeep in een badkuip. Voor ik het in de gaten heb gaat het over mijn manier van redeneren en laat je in een andere semantische laag zien dat we verschillende wereldbeelden mogen hebben. Het resultaat is inhoudelijk enigermate teleurstellend maar dat wordt weer goed gemaakt als je mij een veer in mijn kont steekt. Dat doet wel iets pijn. Maar dan denk ik aan het compliment van hogere orde van R.V. dat ik een nul ben. De cirkel waar het middelpunt overal en de omtrek nergens is, het meest mystiek getal dat niets voorstelt en waar je alle kanten mee opkan.
Mocht je les gaan geven in mijn wijze waarop ik mijn wereldbeeld verdedig zou ik graag aanwezig willen zijn. Ik weet het zelf niet. Ik doe maar wat.
Met dankbare groet voor de vriendelijke woorden van JanD
@Egbert
WAARSCHUWING van R.V. Ga niet, nooit en nimmer mee met alternatieve fysica, die gewoon sneue pseudofysica is van gefrustreerde mannetjes die anders niet kunnen opvallen.
Pas op voor baggersites. @19 februari 2020 om 19:30
Zo Egbert, je wilt zelf in je hoofd tussen je oren kijken?
Pas op misschien kom je jezelf wel eens tegen!
Eerst een sleutel om je hoofd open te maken...
Een "moderne mythe" in de vorm van een spannend fantasieverhaal voor de jeugd. Er zitten verscholen betekenislagen in. Erg leuk vind ik als spannend kinderverhaal en nog leuker als je de verborgen filosofische symbolieken kan herkennen. (ik blijf maar kind)
Op netflix: Locke en Key. Met een zeer open einde, geschikt om nog veel seizoenen te vullen.
Mijn esoterisch advies: kijk naar de verschillende "personen" als zijde aspecten van jezelf. De demonen: je eigen schaduwkant.
Dan voor volwassenen die nog niet geestelijk verstard zijn...
https://www.youtube.com/watch?v=MrUcIJSGKKg&t=1s
https://www.bol.com/nl/f/onze-ziel/9200000014688038/
http://www.elektromagnetischekracht.nl/
https://godenenmensen.com/tag/gerrit-teule/ Waar Gerrit Teule zelf ook reageert en een vraag van mij beantwoord.
Ik beschrijf daar een eigen ervaring van zieligheid op 26 oktober 2019 at 16:26 Jos.
Het leuke is dat die elektronen/eonen het erg veel lijken op de monaden...monadologie.
Tja monadologie.. komt in de esoterische wijsbegeerte voor.
Dat is wel een probleem... De denkbeelden van Gottfried Wilhelm Leibniz zijn netjes door de materialistische-verlichtingskerk in tweeën geknipt. Als wiskundige, logicus, natuurkundige wordt hij beschouwd als een van de grootste denkers van de 17e eeuw. We leren op school differentiaal- en integraalrekening van hem. Maar in de prullenbak ligt zijn monadologie.
Bewustzijn bestaat niet dus: hup, weg ermee de prullenbak in.
Dus Charon mag dan ook wel serieus genomen worden. (pas op voor de inquisitie)(R.V. luistert mee.)
grappige groetjes van JanD
Ja, Jan D,
blijkbaar moeilijk te aanvaarden maar de aarde is niet plat. Van mij mag ze best plat zijn maar het is zoals het is, de aarde is niet plat.
@Egbert
Heb je een verwijzing van de volkskrant?
@R.V.
Dan zijn we het dus toch eens!
Maar de aarde is toch wel korrelig heel anders dan het zand.
JanD
Jan, toch snap ik een ding niet zo goed.
Je geeft in je bijdrage van gisteren (waren we de 20ste?) een opsomming van zaken die jij wantrouwt en die je niet aanvaardt. Dat zullen dan wel dingen zijn die volgens jou niet waar zijn. Waarom zou een mens deze zaken anders wantrouwen?
Maar ik herinner me ook nog levendig dat je schreef -niet zo lang geleden- dat iedereen gelijk heeft.
Ik kan je wantrouwen en afwijzingen van bepaalde visies (zaken, toestanden) niet rijmen met je opvatting dat iedereen gelijk heeft.
@JanD: https://www.volkskrant.nl/mensen/wat-is-de-zin-van-het-leven-zo-reageerde-u-de-lezer-leef-of-je-het-eeuwige-leven-hebt-maar-besef-steeds-dat-het-morgen-al-voorbij-kan-zijn~bfbde7821/
@Jan-Auke
Dat je dat niet kan rijmen met elkaar komt omdat je een perfecte rationalist bent en de westerse logica zo erg sterk geïnternaliseerd hebt. Je denkt zeer dualistisch in waar en onwaar en de uitgesloten derde. Een kleine nuance, ik schreef en schrijf nu nog steeds het iets anders: "iedereen heeft gelijk en ongelijk tegelijkertijd". Betreffende absolutismen dus, die uitgaan boven "zijnden" en uitgaan boven de dualiteit. Dat geldt ook voor de beperkte JanD.
groet van een "idealistische" JanD
p.s. Een andere filmzaal ingaan helpt, waar een andere logica in zwang is. Ik weet er niet veel van, maar wel dat Nagarjuna https://nl.wikipedia.org/wiki/Nagarjuna citaat:
"....(zal) geen enkele combinatie van bestaan en niet-bestaan of een ontkenning van beide bevredigend zijn. Volgens Nagurjana ging dit op voor alles dat geacht werd te bestaan en die waarheid was dan Leegte (Sunyata)."
Deze filosofie is verder uitgewerkt door Kitaro Nishida.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Kitaro_Nishida
(Contradictoire identiteit). Het is toegankelijk gemaakt voor westerlingen door de sinoloog en comparitieve filosoof: Ulrich Libbrecht
Het ervaren van de leegte, sunyata, wordt door mystici daarom altijd in onbegrijpelijke paradoxen vertolkt.
Een andere logica? Een andere consistentie? Een inconsistente consistentie?
Vaak lees ik hoogdravende kretologieën en vraag me dan af: wat wordt er bedoeld als er überhaupt iets wordt bedoeld? Nogal wat keizers gaan bloot door het leven.
@JanD: [Zo Egbert, je wilt zelf in je hoofd tussen je oren kijken?
Pas op misschien kom je jezelf wel eens tegen!
Eerst een sleutel om je hoofd open te maken...
Nou Jan, dat kan wel hoor, door stimulatie van je temporale kwab zouden we heel wat bij je op kunnen roepen:)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Wilder_Penfield
We kunnen ons natuurlijk wel overgeven aan de meest bizarre gedachtenkronkels en deze maar voor waarheid aannemen, maar richt je aandacht nu ook eens op wat op (medisch) wetenschappelijk terrein mogelijk is, daar valt verder niet aan te tornen.
Dus Jan maar eens even goed met je kop onder de kouwe kraan, dat wil nog wel eens ontnuchterend werken:)
R.V.
Dat je dat niet kunt begrijpen komt doordat je uitgaat van een "ontologie". Van de -absolute- overtuiging dat er alleen maar "zijnden" "zijn". Maar iets kan alleen maar "zijn" als deel van het totaal: er is geen onafhankelijk bestaan. Als iets 'is': een "zijnde" dus, dan is het dankzij het "niet-zijnde" (beter gezegd het "onzijn" (zie later). Beiden horen bij elkaar in de dualiteit en bepalen elkaar wederzijds en ontstaan uit elkaar.
Dit is voor westerlingen erg moeilijk te snappen: het zit niet in onze cultuur erfelijkheid.
Dat heb ik geleerd van een student logica aan de UVA die de logica van Nagarjuna en Kitaro Nishida bestudeerde. En ook vanwege enkele boekjes van Ulrich Libbrecht.
Bestudeer dat eerst voordat je jezelf belachelijk maakt met vooroordelen en onkunde.
Ik heb van een ander die een boekje van Dogen vertaalde gehoord van het nieuw verzonnen woord: "onzijn".
https://nl.wikipedia.org/wiki/Dogen
Dat woord als vertaling uit het Japans is bedacht door een abt in een zen-boeddhistisch klooster in Japan. Ze correspondeerde met hem. Onzijn is iets anders dan "niet-zijn" (als ontkenning). Onzijn is er om juist niet de ontkenning van het bestaan van een zijnde aan te geven. Maar "onzijn" is er juist om de confirmatie van een "zijnde" aan te geven vanuit zijn tegendeel. Daarbij is het "onzijn" dus reeël bestaanbaar.
Verder ga ik niet in herhaling vallen met het Griekse denken dat ten grondslag ligt aan het beperkte westerse denken op dit gebied. (Parmenides en zijn ontkenning van het bestaan van het "onzijn") De uitgesloten derde komt voort uit het ontkennen van het bestaan van "onzijn".
Als je dat wil snappen dan kan je de comparitieve filosofie van Ulrich Libbrecht bestuderen met zijn "zijn" en het "zijn*" (onderscheid tussen het westerse zijnsbegrip en het diepere zijn*.)
groet van JanD
@JanD: [Maar "onzijn" is er juist om de confirmatie van een "zijnde" aan te geven vanuit zijn tegendeel. Daarbij is het "onzijn" dus reeël bestaanbaar.]
Weet je nog dat ons brein in staat is om de meest bizarre gedachtenkronkels te genereren waar je je dan vervolgens al naar gelang je persoonlijke voorkeur mee zou kunnen identificeren, "het reëel bestaanbaar kunnen zijn van het onzijn" zal je dan toch even hard moeten kunnen maken.
Eigenlijk redeneert Kitaro Nishida net als Rutten maar zij het dan op een andere frequentie.
Egbert
Ik heb in mijn jeugd, lang geleden, eens een klein boekje gelezen over stimulatie van hersencellen.
Wat indruk op mij maakte was dat door een impuls te geven, levensechte herinneringen opgeroepen werden die als een kleurenfilm met aanwezigheid van de toen ervaren geuren en gevoelens tot in de detail werden herbeleeft zolang die prikkel aanwezig bleef.
Als men dan daarna opnieuw een prikkel gaf op dezelfde naald, dan begon diezelfde film weer opnieuw te lopen op exact hetzelfde moment, als een start trigger. Tot zelfs de kleinste details van gewaarwordingen werden herbeleefd.
Dat is me na al die jaren nog bij gebleven. En toen trok ik de conclusie dat al die details niet qua omvang van het geheugen in de schedel zou passen. Zoveel detail informatie! Ik dacht serieus aan een soort zender-ontvanger in het brein. Ik dacht in de frontale kwab.
Maar nu bedenk ik me opeens, dat die eonen hypothese niet zo gek is. Bedankt voor die link naar Wilder Penfield
Dus: ik heb gelijk en ongelijk: Jan-Auke. Jeder Konsequenz führt zum Teufel. Geen absolutismen. En het eigen wereldbeeld wat bijwerken.
Snel een andere filmzaal in en naast Egbert gaan zitten kijken naar het brein. Hé ik mis Bert, die zit hier toch steeds?.
onsamenhangende groet van JanD.
p.s. oei nu wordt RV weer boos: alles moet samen hangen! Als het "net van Indra?"
(één en veel) https://en.wikipedia.org/wiki/Indra%27s_net
R.V.
Over je nepwetenschap waar ik mee kom:
Ulrich Librecht.
Hij voleindigde de Grieks-Latijnse humaniora aan het college van Menen in 1948. Hij studeerde vervolgens af als regent wetenschappen en werd in 1952 leraar wiskunde in Oudenaarde. Hij studeerde ondertussen verder.
In 1963 promoveerde hij aan de Rijksuniversiteit Gent met grootste onderscheiding tot licentiaat in de Oosterse taalkunde en filosofie (Chinees, Sanskriet). In 1971 werd hij aan de Rijksuniversiteit Leiden doctor in sinologie, met een proefschrift over de geschiedenis van de Chinese wiskunde.
In 1973 werd hij hoogleraar aan de Katholieke Universiteit Leuven, met als leeropdrachten:
aan het departement Oosterse studies: klassieke sinologie, Chinese filosofie (incl. boeddhisme), geschiedenis van de wetenschap in China;
aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte: comparatieve filosofie;
aan de Faculteit Letteren: boeddhologie.
Hij was ook gastprofessor aan de Universiteit Antwerpen en aan de Universiteit Gent.
Hij stichtte:
in 1982 in Leuven, het Ferdinand Verbiest Project;
in 1989 in Antwerpen, de School voor Comparatieve Filosofie;
in 1995 in Utrecht, de School voor Filosofie Oost-West.
Groet van JanD
Ja en?
Linus Pauling won tweemaal de Nobelprijs en werd daarna pseudowetenschapper inzake vitamine C.
Maar het gaat niet om Libregt en Pauling maar om jou.
Het ontgaat jou dat ik ook aan comparatieve filosofie, aan vergelijkende metafilosofie, doe. Waarom ontgaat jou dit? Omdat jij te weinig ordentelijk nadenkt?
Volgens mij draait echte filosofie om het stellen van algemene vragen, soms ook wel grote vragen geheten. Zo'n algemene vraag moet je volgens mij nader bestuderen en dus analyseren en eventueel bijstellen. Daarna kun je op rationele wijze de diverse antwoorden op zo'n vraag met elkaar vergelijken en tegen elkaar afwegen. Het criterium bij zo'n afweging dient de logica te zijn.
Zo'n algemene vraag is bijvoorbeeld: is de werkelijkheid ooit ontstaan of bestaat zij gewoon? Best wel een lastige vraag als je hem nader analyseert.
In plaats van je te buigen over de algemene vragen overlaad jij ons met al te voorbarige antwoorden waarvan niemand snapt hoe je erop komt en waarop ze slaan.
Als die Libregt een oprechte intellectueel was, dan had hij voor mijn filosofiemethode veel sympathie kunnen opbrengen.
@JanD: [En toen trok ik de conclusie dat al die details niet qua omvang van het geheugen in de schedel zou passen. Zoveel detail informatie!]
???
JanD, [dat komt omdat je te Westers denkt] & [alles is waar en onwaar tegelijkertijd].
Het ontkennen van het Westerse denken is toch een zelf een voorbeeld van Westers denken (volgens mij berust dat op een zuivere logische manier van denken: namelijk toepassing van uitgesloten derde).
Zeggen dat alles waar en onwaar tegelijk is kan niet kloppen: elk kind kan onmiddellijk zien dat het vijfde lesuur om drie uur voorbij is en dat het dan de klas mag verlaten- daar is geen variatie op mogelijk. Ook is het waar dat jij schreef dat alles waar en onwaar is: en dat je dat schreef is echt niet onwaar.
Jan-Auke
Zeer bedankt voor je reactie. Je bewijs hiermee dat het klopt wat ik zei, en tevens een groot compliment is: "dat je een perfecte rationalist bent en de westerse logica zo erg sterk geïnternaliseerd hebt."
Dat heeft ook zo zijn nadelen, je leest dan niet zo goed (volgens mij dan) wat ik schrijf: je ziet waar je bekend mee bent en andere zaken die ik heel ernstig bedoel merk je blijkbaar niet eens op.
Eerst jouw vraag dat ik gesteld zou hebben :dat iedereen gelijk heeft". op 20 feb 2020 om 20:40 uur
Ik gaf antwoord op 20-02-2020-21:25:
"Een kleine nuance, ik schreef en schrijf nu nog steeds het iets anders: "iedereen heeft gelijk en ongelijk tegelijkertijd". Betreffende absolutismen dus, die uitgaan boven "zijnden" en uitgaan boven de dualiteit."
De "kleine nuance" is dus door mij bedoeld als een understatement van de grootste orde. Ik wil je n.l. niet voor het hoofd stoten. Wat ik daar schreef is totaal iets anders dan je uit je herinnering haalde: dat iedereen gelijk heeft.
Nu de klap op de vuurpijl op 21 februari 2020 om 16:34. Jouw reactie daarop is gereduceerd tot een onjuist: ".[...]. [alles is waar en onwaar tegelijkertijd]."
Je vergeet even waar het hier ECHT om gaat:::: "Betreffende absolutismen dus, die uitgaan boven "zijnden" en uitgaan boven de dualiteit.".... Daar gaat het mij om!!!!! Daar ging ook de hele dialoog over.
Je blijft daarna gewoon in de door jouw goed beheerste dualiteit van het gewone dagelijkse leven doorredeneren.
Ja, in dat geval heb je volkomen gelijk en is er een uitgesloten derde. En daar kan ik ook goed mee overweg, heb ik van je begrepen. (met dank) MAAR DAAR GAAT HET MIJ NIET OM !
Sorry dat ik schreeuw, excuses. :-)
bijzonder vriendelijke groet van JanD
p.s. iets als absoluut aan te nemen: zoals god of de absolute ruimte of de absolute tijd als een lengte dimensie, of door god gegeven absolute moraal of een eeuwig absoluut in zichzelf rustend zijnde, ontologisch gedoe. Dat soort zaken is zowel waar als onwaar... vanwege het feit dat we er niet met ons verstand bij kunnen. Dus ook niet met onze taal. Wat wel kan is de donut cirkelende redenatie om de lege ruimte (sunyata) in het midden (op zichzelf ook al een metafoor)(en sunyata in het midden kan je beschouwen als een oxymoron)
En wellicht, Jac,
kan men als intellectueel gelovige aannemelijk maken dat software altijd hardware veronderstelt zodat hardware zonder software wel mogelijk is maar software zonder hardware niet. Dus het stoffelijke is het primaire, het geestelijke het secundaire. Als dat zo is, dan is het adieu God.
Een goede philosophy of mind is wellicht de definitieve doodsteek voor het theïsme. En wellicht is de hypothese dat er geesten zonder lichamen kunnen bestaan, de grootste denkfout van de mensheid, zij het een zeer interessante en een zeer begrijpelijke. Of deze denkfout ook opgetreden is bij de evolutie van intelligente aliens, is voorlopig nog slechts een speculatie maar wel een zinnige, althans mijns inziens.
Vrij zwevende geesten, dat is wellicht net zoiets als een vel papier met alleen een voorkant.
Intellectueel ongelovige ...
JanD, ik weet dat je krankzinnig wordt van mijn reacties, maar: iedereen heeft gelijk & ongelijk tegelijkertijd betekent hetzelfde als iedereen heeft gelijk (het is equivalent). [t Komt op hetzelfde neer].
Ik snap dat je wilt dat wij -dat is ook het effect van een koan- wij de tegenstelling en de logica moeten 'transcenderen' (overtreffen). Maar helaas, ik ben niet verlicht en mijn verstand verdwaalt in die regionen. Helaas.
@JanR: [Ik snap dat je wilt dat wij -dat is ook het effect van een koan- wij de tegenstelling en de logica moeten 'transcenderen' (overtreffen).]
Inderdaad Jan, door er lang over na te blijven denken wordt er op een gegeven moment een halt aan je rationele benadering toegeroepen en neemt je intuïtieve denken het over waarna op een gegeven moment de bevrijdende aha-erlebnis volgt.
(Boekentip, lees (als je geïnteresseerd bent) maar eens "De lege spiegel" van Jan Willem v/d Wetering)
Egbert, jazeker: ik heb vd Wetering gelezen (alle twee delen zelfs): en hij schrijft daarin dat hij niet verlicht wordt en dat bovendien zijn vriend of kompaan die wel verlicht heette te zijn de boel flest.
Ik ken me echt niets voorstellen bij een andere manier van denken dan onze 'normale, dagelijkse' manier van denken.
Wel kan ik me voorstellen dat je je intuitie betrekt in je denkwijze (in de trant van: 'ik weet niet precies waarom, maar ik heb toch het idee dat de berekening fout is... ik voel dat dat zo is... ). Maar dat is toch geen andere vorm van denken?
In je lichaam en je brein gebeurt veel; een groot aantal zaken is onbekend ook voor jezelf. Maar dat kán uit de aard der zaak niet onlogisch zijn, want dan kun je je eigen lichaam niet bedienen (het lichaam is namelijk zelf een logische machine).
Iedereen die in staat is om een doel te bereiken, een struik te snoeien, in meditatiepositie te zitten en te blijven zitte, een plan op te stellen, moet zich wel bedienen van 'rationeel' denken.
Enfin, stel dat ik het fout heb: hoe doet of spreekt of ervaart iemand die over deze tweede denkwijze, het intuitieve denken, beschikt?
Egbert en JanD, voordat dit gesprek uitmondt in een woordspel dat alleen maar irritatie genereert bij de deelnemers (wat is dat toch een domme koppige man: dat hij zoiets simpels niet inziet [zo eindigen zulke gesprekken: je zou jouw inzichten en denkbeelden en zienswijze de ander wel in het verstand willen werpen, als was het een vis waarmee men hem hard om de oren kan slaan!]), is het verstandig om jullie te wijzen op het volgend:
Ik geloof wel dat het mogelijk is om zaken te ERVAREN die achteraf niet te beschrijven zijn in logische termen,
maar ik geloof niet dat er een DENKWIJZE bestaat die afwijkt van onze logische denkwijze.
Voor mij is dit verschil belangrijk en wezenlijk. In de manier waarop jullie over "denken, logica en intuitie" spreken zie ik dat jullie dit verschil geen rol van betekenis speelt.
Nu dan:
Egbert, JanD: bedoelen jullie inderdaad dat er een intuitieve niet logische manier van DENKEN bestaat of wijzen jullie op een ERVARING die niet in logische termen kan worden weergegeven?
Jan-Auke zegt:
"voordat dit gesprek uitmondt in een woordspel dat alleen maar irritatie genereert bij de deelnemers"
Wat mij betreft zie ik dat niet gebeuren Jan!
Bijvoorbeeld, mijn geschreeuw was een gespeelde emotie, om uitdrukking aan mijn onvermogen te geven iets duidelijk te maken, en dat faalt steeds weer opnieuw op een bepaald punt.
Als ik R.V. aanpak is dat ook om hem wat te leren. IK grijns steeds van plezier om zijn dikdoenerij en arrogantie. Dus dan spiegel ik hem graag, misschien leert hij er nog van. Daarbij heb ik ook geen irritatie. En de irritatie die R.V. eventueel ondervindt is het hem toekomende boemerang effect.
Ik ben aan het broeden op een antwoord op je vraag.
respectvolle groet van JanD
Aan Jan D
Als kritisch denkertje stuit ik op heel veel arrogantie. Hoe met andermans arrogantie om te gaan? Ik zou me nederig en kwetsbaar kunnen opstellen maar dat werkt niet, zo heb ik ondervonden. En ik weet waarover ik het heb, want ik loop al even mee. Tegenover arrogantie plaats ik een tegenarrrogantie.
Ik vind jouw zelfkennis ondanks je gepraat over jezelf en je zelf nogal onder de maat. Je hebt niet in de gaten dat je uiterst arrogant bent. Je beweert van alles maar onderbouwt niets. Je onderbouwt ook niet dat jij mij iets kan leren. Misschien kun je mij leren hoe een raam te zemen maar niet hoe te filosoferen.
Argumenteren is pas argumenteren als je idee A op "logische wijze" verbindt met idee B et cetera. Maar bij jou zit er geen zinnig verband tussen jouw idee A en jouw idee B. Ik meen dat JA zoiets bedoelt. De coherentie ontbreekt.
Ik ben niet op ruzie uit, hoor. Je gaat je "verlichte" (obscurantistische?) gang maar. Maar ik mag wel kritische kanttekeningen plaatsen. Net zoals Rutten in zijn "Contra Kant" stevige kanttekeningen plaatste bij Kant. En hiermede nodig ik Riemersma uit om iets over dat werkje van Rutten te bloggen. :)
Jan-Auke
Eerst en vooral dienen we de te gebruiken grammatica op elkaar af te stemmen.
Dat is daarom zo nodig omdat we nu met taal en woorden iets proberen te vatten dat op en over de grens ligt van de taal. Ik geeft wat problemen aan met betrekking tot de taal.
Daarbij dienen we goed onderscheid te maken tussen de manier waarop de taal gebruikt wordt. Het kan literair zijn, een vorm van gedicht, volgens de Chinese of Griekse of oosterse of westerse logica, of een taalvorm die tracht gevoelens op te roepen. Dat laatste met het gevaar dat er grote misverstanden ontstaan als de lezer die gevoelens nog niet beleefd heeft. Dan is er nog de taal die aansluit bij archetypische symbolen volgens Carl Jung. Dat is de taal die in rituelen spreekt vanuit diepe "waarheden" uit het onbewuste tot het gevoelsleven. Bijvoorbeeld bij Hermetische broederschappen, die daar een gevoelsband ontwikkelt zonder bewust begrijpelijke taal. Zo kan je een band krijgen tussen mensen met rationeel strijdige inzichten zoals bij de vrijmetselaars.
Dan nog het denken zelf: het tijds-denken (dianoia) stap voor stap meestal volgens een logische procedure. En dan iets dat intuïtie genoemd wordt. Dat is totaal anders en wordt gelinkt aan concentratie gedurende een bepaalde tijd en plotseling inzicht: de aha-erlebnis, er gaat me een lichtje op, eureka, knowledge at once. De student zat te blokken op de kast, daarna ging hij naar het café en ontspande zich: toen gebeurde het, in één moment begreep hij de gehele stof die hij al zo lang bestudeerd had, er ging hem een lichtje op:intuïtie. De eigenschap van intuïtie is dat na dat moment het rationeel sluitend overdragen kan worden in taal. Maar, helaas, dat de luisteraar dat toch niet meteen kan snappen. Wel nog in de nabijheid van de vertellen (alsof hij iets uitstraalt dat het intuïtieve begrip induceert) Maar thuis gekomen snapt de arme luisteraar er niks meer van. Eerst dient hij zich te concentreren daarna er afstand van nemen zodat de voorwaarden aanwezig zijn waarop het inzicht in een eureka moment komt. En dat kan niet afgedwongen worden door dianoia denken. Ik noem dit nous, tijdloos denken.
Maar dat alles is niet het ervaren van sunyata of de numen of god. Het is altijd lastig dat mede te delen als je dat ervaren hebt, omdat je dan snel gek wordt verklaard. Het is echt het "zien" en "voelen" van een "contradictoire identiteit" of "oxymoron" maar niet als stijlfiguur in de taal, maar als een aanduiding van een ervaren fenomeen. Dat fenomeen is dan niet van "denk"-aard. Een voorbeeld: je ziet iets bewegen en tegelijk stilstaan, of je ziet dat het heden en de toekomst hetzelfde is, en het gaat altijd gepaard met een weten dat deze ervaring werkelijker is dan in het "gewone" leven. En dan nog een sterk gevoel van volmaaktheid.
Literatuur vind ik bij Rudolf Otto en Tjeu v.d. Berk betreffende het numineuze. Bij Libbrecht over het oosters en westers denken en het sunyata. En in de bhagavat gita over de ervaring van het goddelijke van Arjuna door Krishna in zijn twee gezichten: het afgrijselijk en toch zijn diepste vriend. Otto: das ganz Andere, iets wat tegelijkertijd vrees en fascinatie opwekt.
Met vriendelijke groet van JanD
Westerse logica, oosterse logica ... Westerse wiskunde, oosterse wiskunde ... Ik denk dat er toch maar één wiskunde is en één logica, zij het elk met vele subonderverdelingen maar dat is weer iets anders dan oosters en westers.
R.V. omdat je toch niet mijn linkjes leest even copietje
Hier een logica die niet westers is (westers is gebaseerd op "zijnden")(Libbrecht)
uit de wikipedia:
Nagarjuna liet zien dat het logisch onmogelijk is dat dingen op zichzelf bestaan. Er zijn geen essenties, alles ontstaat door wederzijds afhankelijk ontstaan.
De leidende gedachte van Nagurjuna is een kritiek op het idee dat ook maar iets onafhankelijk kan bestaan. Hij stelde daarbij, dat hij zelf geen nieuwe theorieën naar voren bracht, maar alleen de theorieën van anderen analyseerde om te tonen dat die onhoudbaar waren. Hij trachtte aan te tonen, dat het onmogelijk was te stellen, dat
1. iets bestaat
2. iets niet bestaat
3. het beide bestaat en niet bestaat
4. het noch bestaat of noch wel niet bestaat
Als voorbeeld wordt in de vakliteratuur wel het volgende voorbeeld gegeven. De reflectie van het maanlicht in een vijver water hangt af van het licht van de maan, de vijver en de persoon die naar/in de vijver kijkt. Het is onmogelijk te stellen dat de reflectie onafhankelijk van de andere factoren is. Maar omdat de reflectie duidelijk zichtbaar is, kunnen wij het ook niet niet-bestaand noemen. Ook zal geen enkele combinatie van bestaan en niet-bestaan of een ontkenning van beide bevredigend zijn.
De gedachte van Nagurjuna was op zich niet nieuw, want die was al in de Prajnaparamita soetras naar voren gebracht. In de Hartsoetra staat al Vorm is leegheid, leegheid is vorm. Leegheid is niets anders dan vorm; Vorm is niets anders dan leegheid. Op de zelfde manier zijn gevoelens, waarneming en bewustzijn leeg .
Nagarjuna onderscheidde twee vormen van waarheid. Een conventionele waarheid en een hoogste waarheid. Als alles grondig geanalyseerd wordt, valt er over de dingen niets te zeggen. Leegheid overstijgt het bereik van taal, omdat taal gebaseerd op het bestaan van dingen. Maar wij hebben toch taal nodig om te communiceren over en in deze wereld. Nagarjuna wenste het onderscheid tussen kwaad en goed en waarheid en onwaarheid niet te vernietigen. Hij stelde dan ook, dat ondanks het feit dat dit onderscheid slecht relatief is, zij wel bestaan op het niveau van de conventionele waarheid, in de alledaagse conventies. Het geloof in het echte bestaan van de alledaagse conventies heeft verder lijden tot gevolg en brengt geen verlossing, maar het is wel door conventies, door taal, dat het ware pad van het boeddhisme moet worden onderwezen.
Zie ook
Sunyata
Madhyamaka
groet van JanD
p.s. zie je het verschil met de westerse logica;
1-iets bestaat
2-iets bestaat niet
3-iets kan niet bestaan en tegelijk niet-bestaan
4-iets kan bestaan of (niet de logische of) kan niet bestaan
conclusie in de westerse logica mag je alleen redeneren met "zijnden"
R.V.
Een moderne wat verder uitgewerkte oosterse logica, had je ook kunnen weten als je mijn linkjes had gevolgd. uit de wikipedia.
Nishida's filosofie
Nishida's originele en creatieve filosofie integreerde zowel Zen als westerse filosofie en was ook bedoeld om Oost en West nader tot elkaar te brengen. In de loop van zijn leven publiceerde Nishida een aantal boeken en essays, waaronder "Een Onderzoek naar het Goede" en "De Logica van de Plaats van het Niets en de Religieuze Wereldbeschouwing". De betekenis van zijn leven ligt vooral in de oprichting van de Kyoto School van Filosofie en de inspiratie die hij zijn studenten naliet door middel van zijn originele gedachtegoed.
Het beroemdste concept in Nishida's filosofie is de LOGICA [{(VET gemaakt door JanD)}] (Japans:場所 ; gewoonlijk vertaald als 'plaats' of topos). Deze niet-dualistische, concrete logica, bedoeld om de ontoereikendheid van het onderscheid object-subject te overwinnen die zo essentieel is in de subjectlogica van Aristoteles en in de predicatenlogica van Kant, door de bevestiging van wat hij noemt "een absoluut contradictorische zelf-identiteit", een dynamische spanning van tegengestelden die, anders dan bij Hegels dialectische logica, niet oplost in een synthese maar eerder zijn eigen subject definieert door de spanning tussen bevestiging en ontkenning als tegengestelde polen of perspectieven vast te houden.
Ik heb die twee boekjes, "Een Onderzoek naar het Goede" en "De Logica van de Plaats van het Niets en de Religieuze Wereldbeschouwing". Helaas in t Engels, kost veel moeite. Ze waren niet zo erg duur. (enkele jaren geleden wel) Dus R.V. studeren!
groet van JanD
p.s. als ik me goed herinner heeft Egbert eens iets over Chinese logica geschreven: dat iets waar en tegelijk onwaar kan zijn.
Aan Jan D
Het dwepen met exotische namen en moeilijke begrippen maakt geen indruk op mij. Ik zou zo zeggen: probeer eerst in eigen eenvoudige bewoordingen te zeggen wat je wil zeggen. En daarnaast, brand je vingers niet aan de logica. En besef, alleen beweringen zijn waar of onwaar; objecten zijn waar noch onwaar maar bestaan gewoon. Dus vergeet Hatschimoto Susuki Toyota en beschrijf eens in leesbaar Nederlands welk algemeen probleem je bezighoudt en hoe je diverse antwoorden tegen elkaar afweegt.
@JanR: [Egbert, JanD: bedoelen jullie inderdaad dat er een intuitieve niet logische manier van DENKEN bestaat of wijzen jullie op een ERVARING die niet in logische termen kan worden weergegeven?]
Beide, over intuïtief denken het volgende:
Quote link: "Zelfs tegenwoordig is intuïtief denken nog een mysterie voor de wetenschappelijke wereld. Gelukkig zijn we er echter wel in geslaagd enige vooruitgang te boeken en een beter begrip te krijgen van dit fascinerende, onvoorspelbare deel van onze hersenen. Het bevindt zich ergens tussen onze emoties en rationaliteit, en dat is precies waarom het zo mysterieus is".
Lees maar onder het kopje: "Geestelijk intuïtief denken".
https://verkenjegeest.com/vier-soorten-intuitief-denken/
Door de geest te verstillen door middel van meditatie wordt de ontvankelijkheid voor intuïtieve inzichten vergroot, maar dat betreft natuurlijk een kwestie van persoonlijk ervaren.
Voor degenen die jegens dit alles enige terughoudendheid blijven betrachten zou het wel een aardig begin zijn om het boekje van Ap Dijksterhuis "Het slimme onbewuste" eens aan te schaffen.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Ap_Dijksterhuis
Een niet-logische denkwijze? Zal best wel bestaan, een inconsistente en/of incoherente denkwijze. Maar zo'n denkwijze zegt niets over de wereld der feiten maar alles over de bezitter van zo'n inconsistente/incoherente, dus irrealistische en aldus irrationele denkwijze, die eigenlijk weinig met denken heeft te maken en helemaal niets met "wijs".
Ofschoon JA her en der schijnt te opperen dat er inconsistente feiten zoals bijvoorbeeld vierkante cirkels zouden kunnen bestaan, waarschuwt hij terecht tegen niet-logische denkwijzes en wel omdat zulke denkwijzes plat gezegd volkomen nietszeggend zijn en slechts geleuter om het geleuter zijn. Nur Gerede.
[[Ofschoon JA her en der schijnt te opperen dat er inconsistente feiten zoals bijvoorbeeld vierkante cirkels zouden kunnen bestaan,]
Wel nee joh, dat heeft bij mijn weten JR nooit beweerd.
Lees de link nu maar eens door van Ap Dijksterhuis en koop desnoods dat boekje, dat zal je blikveld echt verruimen.
RV
Lees iets over irrationaliteit in het boek "Het Heilige" van Rudolf Otto.
Hij weet heel goed met rationele middelen het irrationele en het numineuze te vertolken.
groet van JanD
p.s. je praat over zaken waar je geen verstand van hebt.
Moet je niet doen, Jan D,
iemand met een brede culturele ontwikkeling wegzetten als een nitwit. Je maakt slechts jezelf belachelijk.
Beweren dat het irrationele bestaat, is heel wat anders dan het irrationele goedpraten. Zeggen dat Pietje gelooft dat de aarde plat is, is heel iets anders dan zelf zeggen dat de aarde plat is.
R.V.
Je schrijft:
"Het dwepen met exotische namen en moeilijke begrippen maakt geen indruk op mij. Ik zou zo zeggen: probeer eerst in eigen eenvoudige bewoordingen te zeggen wat je wil zeggen."
(spiegeltje spiegeltje aan de wand wie is er heet meets eerlijk in het land?)
O.K. R.V. Dan zal ik als niet-filosoofen niet-logicus mijn hoofd uitsteken met een zelf bedacht filosofietje. Met de kans dat ik grote fouten maak. Dan kan je me afschieten als je daar lol in hebt. Maar wel met goede argumenten komen hè?
Uitgaande van: De niet-dualistische, concrete logica, bedoeld om de ontoereikendheid van het onderscheid object-subject te overwinnen van Nishida.
Ik probeer te verklaren waarom de leugenaarsparadox als "paradox" in het westen kan bestaan.
In de westerse logica bestaan verzamelingen, met daarin dode objecten waar je westers logisch mee kan jongleren. Er kunnen bijecties zijn met verzamelingen uit het echte leven. Dan heb je bijvoorbeeld de verzameling levende mensen en de afbeelding daarvan één op één met een verzameling plaatjes van hun lichaam. Dat is waar jij van houdt: consistente/coherente objecten die bestaanbaar zijn en meer van dat nietszeggend geleuter. De klok en de klepel.
Kijk nu eens goed: kunnen de plaatje van de levende mensen praten? Dus de afbeelding van de levende mensen? Nee dus, al is het een zeer zuivere logische bijectie! Neen dus!
Stel dat we met lichamen en geest te maken hebben: dus ZOWEL objecten ALS subjecten. Dan zitten we in de logica van Nishida: leegte van alles en de confirmatie van de spanning tussen lichaam en geest. Dan kan opeens de levende leugenaar vanuit zijn subject-zijn zichzelf confirmeren door te zeggen: ik ben een leugenaar. (grapje zoiets als wat Reagan in Hamburg gezegd zou hebben: "Ich bin ein hamburger", in navolging van Kennedy in Berlijn: "Ich bin ein Berliner." (grapjes maken het leven gelukkiger)*hihi*
Dus de consistente/coherente in de westerse logica valt gewoon om, als iedereen zichzelf confirmeert. De reden is de onvolkomenheid van de westerse logica om te kunnen omgaan met de "leegte" het "onzijn" of de relatie van subject en object. In het westen gaat het in de predicatenlogica slechts over "zijnden" ofwel "objecten". En met verzameling van verzamelingen zit je voor je het weet weer in paradoxen.
De oosterse filosofie. Die erkent de "leegte". Er is dan geen paradox vanwege de notie van een van de kernbegrippen uit het Boeddhisme: anatman(Sanscriet). (even zoeken joh het niet-zelf)
Dan zit je midden in het filosofisch idealisme, dacht ik. En dan kan je relativeren door in andere filmzaaltjes te gaan zitten.
Dan kan ik als Loki, mijn bijnaam, geniepig even het licht aandoen in de zaal en de illusie op het scherm doen verbleken. Bijvoorbeeld door logisch door te redeneren en het bizarre gelijk aan te tonen van absolutismen als echte tijd en echte ruimte en echte god enz. Er is niets!
Lees het evangelie der waarheid van Valentinus de gnosticus.
q.e.d. JanD
p.s. Is dit misschien een soort onvolledigheidsstelling van Gödel, JanR ? De geest van het subject ontbreekt. :-)
pp.ss. RV je laat wel je bekrompenheid zien als je waarschijnlijk vanwege een soort xenofobie of minderwaardigheidsgevoel exotische namen gaat belachelijk maken joh. Is dat soms je door je zelf geroemde argumentatie?
Sorry, Jan D,
één en al warrigheid. Geen flauw idee wat je nu beweert. Ik kan tamelijk goed met teksten omgaan, al zeg ik het zelf. Maar ik weet nu gewoon niet wat je beweert. In grammaticaal opzicht kloppen je zinnen. Maar in semantisch opzicht stuit ik slechts op een knoeiboel van heb ik jou.
Maar heb je vanavond lekker gegeten? :)
Egbert, het slimme onbewust van Dijksterhuis heb ik gelezen. Maar ik kan me niet herinneren dat in dat boek een intuïtieve denkwijze werd ontwikkeld.
Dijksterhuis zegt dat we onze ingevingen moeten vertrouwen; het kan zijn dat je een huis koopt en dat een knagend gevoeld zegt dat de koop beter niet kan doorgaan. Hij adviseert: luister naar dat gevoel. Want: het onbewuste verstand heeft veel meer rekenkracht dan het bewuste verstand. Maar nergens zegt hij dat het onbewuste op een geheel andere manier reken!
Hij heeft het niet over een "andere denkwijze".
Bovendien blijkt het onderzoek dat Dijksterhuis verricht heeft niet nagedaan te kunnen worden (replicatiecrisis in psychologie). Van der Stichel maakt daar gewag van in zijn boeken over aandacht.
RV
Bedankt voor je belangstelling voor een van de basisfuncties van het leven: het eten.
Ik heb lekker gegeten hoor. Brood boter ei ham en leverpastei, blauwe bessen. Ik denk erover om nog wat neuroontjes te offeren met bier. Het is tenslotte carnaval en Jezus zijn eerst act was water in wijn veranderen. Bij gebrek aan spiritualiteit dan maar de spiritualiën.
Maar alle gekheid op een dun stokje: ik hoorde net dat het denken GEEN basisfunctie is. Ik had de video van de IKON op staan op minuut 14:40 van Annemiek Schrijver in gesprek met Tjeu van den Berk.
Dat vind ik dan weer zo toevallig! Precies op het moment dat ik even hier kijk op dit blog of er een nieuwe reactie is. Als bijgelovige noem ik dat maar een synchroniciteit: een samenloop die psychologische waarde heeft. Het ging daarvoor over dat ademen het leven is. En dat nadat ik in meditatie 10 dagen mijn adem had waargenomen en nog wat andere toevalligheden.
Dat was naar aanleiding van Rudolf Otto op de wikipedia, waar ik de verwijzing naar Tjeu van den Berk had bijgezet. (je weet wel we hadden het over irrationaliteit het eerste hoofdstuk van Het Heilige) Numineus een transcendent gevoel dat irrationele kennis geeft, volgens Libbrecht.
Zie https://nl.wikipedia.org/wiki/Tjeu_van_den_Berk en het filmpje onderaan:
https://www.uitzendinggemist.net/aflevering/76331/Het_Vermoeden.html
waarin de Tjeu verteld over zijn levensloop.
En de opsomming wat het leven is: ademen, vrijen, eten en drinken, slapen en dromen en voortplanten. DENKEN is geen basisfunctie. Het gaat om het leven te leven.
Interessant hoor Jan-Auke: een goede uitleg van het irreële en mythische : aanbevolen.
Irreële groeten van een nog steeds ademende JanD
p.s. we komen weer ontopic "we zijn ons lichaam"... en uit de zintuiglijke ervaring kan het spirituele ontkiemen. De essentie is niet botten maar adem: JanR !
@JanR: Bij Ap Dijksterhuis staat vermeld dat hij gespecialiseerd is in het onderbewustzijn en intuïtief denken. Nou ja.
Zie mijn verstrekte link in mijn post mijn post van 22-2 (14:10), waarin intuïtief denken als volgt wordt omschreven:
"Intuïtief denken is in feite het soort denken dat je helpt de werkelijkheid in het moment te begrijpen, zonder logica of analyse. Er is ook geen taal bij betrokken. Het gaat alleen maar over tekens en sensaties. Meestal gaat het in tegen wat we zouden kunnen zien als rationeel denken".
Tevens door ondergetekende: [Door de geest te verstillen door middel van meditatie wordt de ontvankelijkheid voor intuïtieve inzichten vergroot, maar dat betreft natuurlijk een kwestie van het persoonlijk ervaren.]
Of je over de bereidwilligheid beschikt om je eigen geest dieper te willen verkennen met dit soort van methodieken berust natuurlijk op eigen keus, voor sommige mensen is het echter beslist niet aan te raden. Het beschikken over een ietwat robuuste mentale gesteldheid strekt in deze wel tot aanbeveling.
Heb je overigens misschien "Het dagende niets" van Jan Willem v/d Wetering ook nog gelezen:)
Aan Jan D
IK weet nog steeds niet wat je wil zeggen. Dat denken op hoog niveau geen basale functie is? Nou, zoiets heb ik ook al gezegd. Vergelijk mijn opmerking eerder over het lichaam en ziek zijn.
Maar als je toch per se op niveau wil denken, doe dat dan ook op niveau. Dat is iets wat ik ook zeg.
@JanR: Ik begrijp wel dat je moeite hebt met de term "intuïtieve denkwijze", ik weet zelf ook niet zo goed wat ik me daar nu exact bij voor zou moeten stellen.
Egbert, ik wil het wat hooghartiger zeggen: ik denk dat Dijksterhuis zich eigenlijk zelf niets kan voorstellen bij de term intuitief denken.
Hij heeft het over processen -dat wil zeggen: denkstappen- die gewoon logisch zijn. Een betere term voor zijn stelling zou zijn 'onbewust logisch denken'.
Het enige wat Dijksterhuis concreet zegt is: de hersenen kunnen veel meer gegevens verwerken en hebben veel meer rekencapaciteit tot hun beschikking dan wanneer je bewust probeert na te denken.
Maar hoe kun je uberhaupt een UITVOERBARE conclusie bedenken als je je gedachten niet herleidt tot logische inzichten? Kan iemand die over de aankoop van een huis wikt en weegt (bewust) en zich dan opeens laat leiden door een intuitieve impuls soms wel tegelijkertijd het huis wel en niet kopen? Kan iemand die intuitief nadenkt wel en niet zijn oude schoolvriendig huwen?
Wat zouden de voordelen zijn van intuitief denken als dit proces niet logisch is?
Dijksterhuis gebruikt intuitief denken -maar let wel, zijn bewijsmateriaal is te dun!- als een raadgever voor praktische beslissingen (hij zegt herhaaldelijk: het is beter om er een nachtje over te slapen en het onbewuste zijn werk te laten doen); hoe kan een praktische beslissing nu onlogisch zijn?! Sterker nog: hoe kan een beslissing (keuze) onlogisch zijn?! Een keuze heeft per definitie een logische structuur!? Elke keuze berust op een zogenaamde disjunctie (zal ik p of zal ik niet p).
Jan-Auke,
'Je zegt: 'hoe kan een (praktische) beslissing nu onlogisch zijn?' Bedoel je hiermee te zeggen dat er geen onlogisch denken of handelen bestaat?
Het schijnt dat de kwestie Dijksterhuis toch veel subtieler is dan de kwestie Stapel. Ik ga er hier niet op in omdat ik anders lange lappen tekst moet produceren. Maar terwijl Stapel weggestuurd is, is Dijksterhuis nog gewoon volop in functie. En natuurlijk, interne academische discussies horen erbij. Wat ik maar wil zeggen, Dijksterhuis is geen Stapel.
En natuurlijk hebben wij zoiets als een "slim onbewuste". Neem onze grammatica. Niemand die hier schrijft, denkt bewust na over de zinsbouw van zijn hier geplaatste teksten. Toch deugt de syntaxis in het algemeen.
Het bestaan van zoiets als een "slim onbewuste" is een argument tegen het absolute solipsisme. De wereld is niet geheel en al mijn bewuste voorstelling maar er is meer dan mijn bewustzijn, namelijk het onbewuste.
Ik ben ff afgehaakt. Ik ken die boekjes niet.
Ik houd me maar aan mijn ervaring. Eerst concentratie, dan afstand nemen en dan bestaat de mogelijkheid van het moment van inzicht.
Of dat nu een goddelijke ingeving is, of het resultaat van onbewuste brein werking of een capteren van een morfologisch veld of iets anders maakt me niet uit.
Het onderscheid met gevoel (of instinct) is volgens mij dat bij de intuïtie daarna een rationele verklaring gegeven kan worden. Zowel bij het gevoel, instinct en intuïtie is het van het grootste belang (is mijn ervaring) dat het bewuste denken stil is.
Maar dat heeft niks met het numineuze te maken, is mijn ervaring.
Groet van JanD
@JanR: [Elke keuze berust op een zogenaamde disjunctie (zal ik p of zal ik niet p).]
Dat klopt op zich natuurlijk wel maar het gaat om het feit wat je nu aanzet tot het maken van een bepaalde keuze, betreft het dat vage onberedeneerde gevoel of een strikt rationele overweging. (om het ietwat gechargeerd te stellen want vaak overlapt het elkaar enigszins)
Waar zou je nu uiteindelijk een zeker weten aan kunnen ontlenen.
Wat is dat, dat "logisch", dat jij gebruikt, TL?
Basaal genomen is "logisch" gelijk aan "consistent". Mijns inziens heeft niemand dat echter in de gaten met als gevolg een stortvloed van spraakverwarring. Zelfs JA is dikwijls verre van transparant. Natuurlijk, linksom is linksom, een kwestie van consistentie.
Misschien is toch het beste om het woord "logisch" niet meer te gebruiken. Scheelt wellicht een hoop elektra zodat de aarde iets minder opwarmt. :)
Trouwe Lezeres, Jan-Auke en Egbert en R.V.
JanR: "(zal ik p of zal ik niet p)"
TL: "hoe kan een (praktische) beslissing nu onlogisch zijn?' Bedoel je hiermee te zeggen dat er geen onlogisch denken of handelen bestaat?"
Egbert: "wat je nu aanzet tot het maken van een bepaalde keuze, betreft het dat vage onberedeneerde gevoel of een strikt rationele overweging."
R.V.: "Misschien is toch het beste om het woord "logisch" niet meer te gebruiken."
Ik meen dat de stelling van JanR (zal ik p of zal ik niet p) een conglomeraat van verschillende impliciete aannames is. Dat werkt misverstanden in de hand.
Er wordt een onafhankelijk "ik" van de wereld verondersteld en een tijd ("zal" ik) en een "vrije wil" (p of niet p) dus een "intentie" en ook een soort "logisch paleis".
Met logisch paleis bedoel ik: de logica is er al reeds (de notie van de "logische" mogelijkheid p of niet p) voordat de ervaring van de uitvoering er is.
Ik zet vraagtekens bij al die aannames. En ook en vooral bij de definitie van (on)logisch denken en de rol die dat speelt. Ik voel meer voor het gebruik van eerdere ervaringen van een leerproces zonder überhaupt de logica. "Logica" vind ik een dun vernisje achteraf.
groet van JanD
p.s. ik ben het eens met R.V. we kunnen het beter niet over logisch hebben vanwege de stortvloed van spraakverwarring.. Eerst een definitie fase en dan gaan we door tot het gaatje zoals Socrates. Alhoewel ik me af vraag of zelfs Socrates effect kan hebben op R.V.
pp.ss. slimme vraag Trouwe Lezeres !!
RV,
Precies, je begrijpt mijn probleem met het woord logisch in dit verband. Vermoed ik.
Even een zijlijntje van R.V. die schrijft:
"..een argument tegen het absolute solipsisme. De wereld is niet geheel en al mijn bewuste voorstelling maar er is meer dan mijn bewustzijn, namelijk het onbewuste."
Dit gaat voorbij aan het inzicht dat eenheid en veelheid identiek is buiten de tijd.
Het gepraat over het probleem van het solipsisme en de vele geesten is mijns inzien onjuist.
Er is eenheid. En het onbewuste zou zomaar een hogere vorm van bewustzijn kunnen zijn in een andere dimensie van ons zelf die we vergeten zijn IN de tijd.
En god dan? Zijn wij niet allen goddelijke en deel van god?
en dan de Vedische beschouwingswijze:
Waar de hele schepping haar oorsprong heeft,
die het vormde of het niet vormde,
die het al uit de hoogste hemel overziet,
die weet het – of misschien weet die het niet.
In de Vedische beschouwingswijze wordt schepping als inherent gezien aan het zelfbewustzijn van het oerwezen Purusha. Dit leidt tot het zoeken naar het ene wezen dat ten grondslag ligt aan de veelheid der empirische fenomenen en aan de oorsprong van alles.
Dan uit het Evangelie der waarheid van de gnosticus Valentinus:
Het Al was inderdaad op zoek naar Hem
uit wie het is voortgekomen,
ofschoon het Al woonde in Hem,
de onvoorstelbare, onbevattelijke,
Hij die alle denken te boven gaat.
Deze onwetendheid omtrent de Vader
bracht angst en vrees teweeg
en de angst verdichtte zich tot een mist,
zodat niemand kon zien.
Hierdoor werd de dwaling eigenmachtig,
zij bracht in leegte haar materie tot stand,
zonder kennis van de waarheid,
zij maakte een schepping
die in kracht en schoonheid
de waarheid moest vervangen.
En dan Lethe de godin van de vergetelheid. Dat is een tijdelijk vergeten
En dan het zelf van een schepsel (adem-atman) en het zelf der wereld (lucht-leegte-vanitas-brahman) zijn identiek. Bij meditatielessen wordt vaak verteld dat de adem je met alle andere ademende wezens verbindt.
conclusie het solipsisme is een leuke benadering van god/sunyata.
Groet van JanD
Wat een wijsheid allemaal:)
Aan Jan D
Ik had het over het onbewuste. En als reactie daarop ga je weer volkomen los en haalt er weer van alles bij. Je moet je toch echt leren beheersen.
Zoals ik al zo vaak eerder heb gezegd, denken is pas denken als het denken in vraagstukken is. Het onbewuste. Bestaat het wel? Waarom bestaat het? Wat doet het? In hoeverre bestaat het freudiaanse onbewuste? En het jungiaanse? Welke subvragen zijn er nog meer te stellen inzake het onbewuste? O ja, heeft God indien bestaand een onbewuste? En kan Gods onbewuste haaks staan op zijn bewustzijn?
Maar misschien is Jac hier de enige die zulke vragen begrijpt.
RV
Kom eerst maar eens met een definitie van denken.
En ik wil je wijzen op een wijsheid: Stel geen vragen waarop geen antwoord mogelijk is.
JanD
@Bert, heb je hieromtrent ook een bronvermelding.
Trouwe Lezeres, logisch denken is een term die we maar niet moeten laten vallen: het is een hele duidelijke term die formeel te beschrijven is.
Logisch denken is gebaseerd op een aantal duidelijke, eenvoudige wetten. De twee belangrijkste logische wetten zijn uitgesloten derde en non-contradictie.
Waar zijn deze wetten vandaan? Waarom zijn ze zo belangrijk?
(1) Volgens de filosofen van VU zijn ze geïnstalleerd door God: een heerlijk middeleeuws uitgangspunt en zij zijn daarmee uniek in de wereld (samen met een klein aantal andere filosofen elders);
(2) De logische wetten zijn 'evident' en kunnen niet worden weerlegd: dit is Russells verdediging (later aangevallen door Wittgenstein).
(3) De logische wetten zijn alomtegenwoordig -ze 'zitten in de werkelijkheid'- en zijn door de evolutie bij ons ingeprent: meest aangehangen door westerse 'empirische' filosofen (een eerste uitwerking hiervan is bij Nozick te vinden)
(4) De logische wetten beschrijven doelgericht gedrag: de logische wetten zeggen het brein hoe het zijn gedachten zo kan ordenen dat het lichaam deze kan uitvoeren: dit is de pragmatische visie.
Ik verdedig al sinds jaar en dag de pragmatische visie. 1 t/m 3 zijn eigenlijk niet te verdedigen. Het pragmatisme is simpel, past bij hedendaags empirisch onderzoek naar cognitie en vermijdt de verregaande metafysische implicaties van de 3 andere stromingen.
Volgens de pragmatist hebben de logische wetten een duidelijke functie:
Een mens moet welbepaald (doelgericht) handelen in de wereld;
regelmatig krijgen we strijdige prikkels (p & -p);
strijdige prikkels zijn niet uitvoerbaar: (niet(p & -p));
we moeten deze in een disjunctief schema plaatsen (p of -p);
en vervolgens moeten we uit de disjunctie welbepaald gedrag afleiden: we kiezen P of we kiezen nietP.
Dit gedragspatroon zie je bijvoorbeeld bij vogels:
Gruttomannetjes die opeens een ander mannetje in hun territorium zien weten niet goed wat te doen (territorium verdedigen of lijfsbehoud): ze vertonen soms ambivalent gedrag, waarbij ze twee gedragstypes met elkaar combineren: ze vallen aan maar trekken ook terug (vlees noch vis) alvorens dan uiteindelijk over te gaan tot één type welbepaald gedrag.
De logische wetten ordenen het gedrag van belichaamde wezens: de natuur wil dat wij in elke mogelijke situatie 'beweegbaar' zijn, want dan kun je in ieder geval handelen (en dat is van levensbelang); het brein mag daarom geen strijdige inzichten hebben (die zijn niet beweegbaar) en het brein moet disjuncties (die zijn eigenlijk ook niet beweegbaar, ze vallen tussen de aangeboren gedragsschema's in) zo snel mogelijk oplossen.
Daarom denken we logisch: zodat de voorstellingen van het brein altijd beweegbaar zijn: wat hebben we aan een brein dat ons inzichten voorschotelt die niet eens beweegbaar zijn?
Logisch denken heeft dus niets te maken met 'hoe de wereld is', maar alles met hoe wij in de wereld moeten acteren.
Het past bij het nieuwe onderzoek naar de verhouding tussen lichaam en geest: thinking is for acting, embodiment, enz. Toegankelijk is het boek van Noe 'wij zijn toch geen brein'; lastiger zijn de boeken van Andy Clark.
Jan-Auke
Bedankt voor dit overzicht.
Mijn complimenten voor je kennis. Ik begrijp het wat beter wat je bedoelt.
Als je het goed vindt ga ik er binnenkort op in.
Helaas heb ik nu geen tijd.
Bedankt groet van JanD
Dank je wel, Jan-Auke! Ik heb wel een paar bedenkingen maar het lijkt me beter dat ik eerst kijk of die weggenomen worden door bv het boek van Noe.
- Volgens de filosofen van VU zijn ze geïnstalleerd door God: een heerlijk middeleeuws uitgangspunt en zij zijn daarmee uniek in de wereld (samen met een klein aantal andere filosofen elders. -
Aldus JA. Maar ik meen mij te herinneren dat Rutten, een befaamde VU-filosoof, opmerkte dat de logica aan alles voorafgaat, dus ook aan God.
En of het in de ME-se filosofie bon ton was om de logica te zien als een schepping Gods, vraag ik me af. Misschien wel in sommige vormen van het nominnalisme maar wellicht nergens in de hoogscholastiek.
Wie iets wil lezen over de logica bij Aristoteles, de aartsvader van de scholastiek, verwijs ik naar diens Metafysica boek IV hoofdstuk 4.
RV, ik heb Emanuels latere teksten hieromtrent niet meer gelezen; omstreeks de tijd dat hij promoveerde was hij nog de mening toegedaan dat God de wetten heeft geinstalleerd.
Als de logische wetten er domweg zijn -brute fact zoals dat heet- dan wordt de werkelijkheid er niet begrijpelijker op. Maar de interessante vraag is dan (1) hoe weet Emanuel dat deze wetten universeel gelden (2) hoe kan God dan doorgaan voor een volmaakt wezen als de logische wetten er altijd geweest zijn.
Ik denk dat je de passages bij Emanuel iets subtieler moet lezen: volgens mij heeft God ingezien dat de logische wetten op zich volmaakt zijn: in die zin hebben deze wetten altijd bestaan. Dus in intellectu heeft God ze gevonden, in situ heeft hij ze geïnstalleerd. Emanuel is niet dom RV, hij weet waar hij over spreekt.
Je kennis van de middeleeuwse filosofie is enorm, daar twijfel ik niet aan. Maar lezing van bijvoorbeeld een klein, niet al te lastig werkje over dit onderwerp: Rogers, K, Perfect Being Theology, leert mij dat je er naast zit.
Trouwe Lezeres,
Het pragmatisme is een Amerikaanse stroming die pakweg beweert dat de waarde van onze uitdrukkingen en inzichten samenhangt met het gebruik dat we er van hebben (maar dat wist je denk ik al).
Waarheid is geen 'hogere' metafysische toestand, volgens de pragmatist, maar een begrip dat ons 'stuurt' bij het bepalen van onze handelingen. Als iemand zegt dat het waar is dat Trump de president is van de Verenigde Staten, dan betekent dit dat onze premier weet bij wie hij moet aankloppen als hij wil spreken over de onderlinge relaties tussen Amerika en Nederland; als iemand tegen mij zegt dat het waar is dat Zwiggelte vlak bij Westerbork ligt, dan weet ik dat ik naar Westerbork moet rijden als ik Zwiggelte zoek. Het woordje waar betekent dan zoiets als 'je handelingen zullen succesrijk zijn als je handelt naar dit inzicht'. (Merk voor de volledigheid op: de bewering 'Zwiggelte ligt nabij Westerbork' is een andere uitdrukking dan 'Het is waar dat Zwiggelte ligt nabij Westerbork').
Zo zijn ook de logische wetten inzichten die ons gedrag sturen. Door de wereld logisch te ordenen kun je er gemakkelijk in handelen. De ene logische wet zegt dat je geen twee dingen tegelijk moet uitvoeren, de andere logische wet zegt dat je twee dingen alleen kunt uitvoeren als je een duidelijke keus maakt. En dan is de mystiek die de logische wetten omgeeft in een keer opgelost en begrepen.
Na het echec van Russell -het is hem niet gelukt om te laten zien dat de wiskunde kan worden herleid tot logica- is langzamerhand begrepen dat de logische wetten niet universeel gelden. Neurologisch onderzoek wijst keer op keer uit dat de pragmatisten gelijk hebben: ons verstand is geen 'feitenmachine' en geen 'waarheidsmaker' (waarheid in klassieke zin), maar een machine die inzichten onmiddellijk koppelt aan gedrag: als je iets hoort -een nieuw inzicht- dan denkt het brein onwillekeurig: hoe kan ik dit gebruiken, wat kan ik er mee, wat is het nut hiervan.
Het nut van de logische wetten is dan ook onmiddellijk duidelijk: een mens (lichaam + geest) kan maar één taak per beurt uitvoeren. De logische wetten leiden die 'uitvoerende beperking' in goede banen. Probeer het maar eens: je kunt geen twee dingen tegelijk doen en zelfs kun je geen twee dingen tegelijk denken. De beroemde haas-eend tekening levert op dat je aandacht steeds wisselt tussen haas OF eend.
Onlangs hebben ze onderzocht hoe ratten een keuze maken tussen rechts afslaan en links afslaan: het blijkt dat hun 'gedachten' bij de afweging steeds wisselen tussen de optie 'links' afslaan en 'rechts' afslaan. Er is in het brein geen toestand waarin beide opties tegelijk worden onderzocht. Het brein -zo zou je daar voorzichtig uit kunnen afleiden- is werkelijk een logische machine! Men had verwacht dat de rat parallel zou denken, dus dat beide opties hem tegelijkertijd voor de geest zouden staan en dat dan een van de opties zou wegvallen (ongeveer alsof de beide opties in superpositie zijn en dan 'de-coherent' worden). Dat is niet het geval (vogens deze ene studie).
Overigens is dit pragmatische onderzoeksterrein niet meer louter een filosofische aangelegenheid: inmiddels is deze 'prospect-theorie' zoals deze ook wel wordt genoemd, in handen van neurologen, psychologen, wiskundigen en filosofen. (Andere namen voor dit onderzoeksveld zijn: embodied cognition, pragmatist neurology, extended mind, enz.).
Ik zal in de volgende bijdrage, hieronder, wat boeken noemen die je kunt raadplegen (stel dat iemand er wat meer van wil weten).
TL, vervolg: Waar het op dit blog om gaat is natuurlijk dat dit nieuwe onderzoeksveld laat zien dat het onzin is om te geloven dat er universele wetten BESTAAN (!) die de gehele werkelijkheid BINDEN, zonder dat je ze kunt METEN en die de gehele werkelijkheid AFSLUITEN.
Deze metafysische hoogdravende platoonse visie is totaal overbodig. Moderne wetenschap laat zien dat de logische wetten niet uit het paradijs komen, maar dat ze gewoon zijn ontstaan uit ons vlees en bloed en dat ze een praktische functie hebben, namelijk om onze gedachten zo te ordenen dat we doelgericht kunnen handelen (dat wil zeggen: dat we onze doelen niet allemaal tegelijk willen bereiken, maar een voor een: zo simpel is logica! Het is machinerie die ons verplicht om de dingen één voor één af te werken!).
Nu de beloofde boeken:
Lakoff & Johnson, In the flesh (boek is toegankelijk- beroemd werk, een voorloper: Lakoff en Johnson willen laten zien hoe het 'vlees' onze 'inzichten' bepaalt). Geen populair wetenschappelijk boek, maar wel toegankelijk.
Johnson, Meaning in the body. Dit is echt een filosofieboek: probeert verder te gaan op In the Flesh
Clark, A, Surving uncertainty (lastig, maar voor de doorzetter wel te doen)
Varela, F et al, Mind in Motion, revised edition, 2017, Technisch.
Seligman, et al, Homo Prospectus, Niet pop-wetenschappelijk, maar wel te doen voor de doorzetter.
Engel, K (ed), The Pragmatic Turn, Technisch.
Tversky, B, Mind in Motion, populair wetenschappelijk: dit boek is te doen.
Noe, A, Wij zijn toch geen brein?, goed te doen, en laat zien hoe onze handelingen onze gedachten vormen.
Er is uiteraard nog veel meer, maar voor de geïnterreseerde leek zijn dit geschikte werken. Let wel op de prijs! Academische boeken zijn veel te duur!
(Vervolg) Ik wil nog graag even een stukje tekst verbeteren.
Ik schrijf hierboven: [Zo zijn ook de logische wetten inzichten die ons gedrag sturen. Door de wereld logisch te ordenen kun je er gemakkelijk in handelen. De ene logische wet zegt dat je geen twee dingen tegelijk moet uitvoeren, de andere logische wet zegt dat je twee dingen alleen kunt uitvoeren als je een duidelijke keus maakt. En dan is de mystiek die de logische wetten omgeeft in een keer opgelost en begrepen.]
Maar dit moet zijn: [Zo zijn ook de logische wetten inzichten die ons gedrag sturen. Door de wereld logisch te ordenen kun je er gemakkelijk in handelen. De ene logische wet zegt dat je geen twee dingen tegelijk moet uitvoeren, de andere logische wet zegt dat je tussen TWEE DINGEN EEN DUIDELIJKE KEUS MOET MAKEN. En dan is de mystiek die de logische wetten omgeeft in een keer opgelost en begrepen.]
Aan JA
Ik heb het sterke vermoeden dat de geschiedenis van de filosofie een specialisme op zich is en dat nogal wat niet in de geschiedenis onderlegde filosofen de geschiedenis van de filosofie met de Franse slag behandelen. Ik ben trouwens ook geen specialist. Maar mijn vermoeden wordt echter niet ondermijnd. Ik hou de vraag dus open inzake de geschiedenis van de filosofie.
Ik lees thans het jongste werkje van Rutten, dat over en tegen Kant, maar ik heb niet het idee dat Rutten ergens oppert dat de logica uit de Logos voortkomt. Eerder zijn bij Rutten Logos en logica één.
Jan-Auke,
Dank je wel voor de uitgebreide toelichting! Het is beslist verhelderend.
Een van de dingen die je zegt, licht ik er even uit: 'Neurologisch onderzoek wijst keer op keer uit dat de pragmatisten gelijk hebben: ons verstand is geen 'feitenmachine' en geen 'waarheidsmaker' (waarheid in klassieke zin), maar een machine die inzichten onmiddellijk koppelt aan gedrag: als je iets hoort -een nieuw inzicht- dan denkt het brein onwillekeurig: hoe kan ik dit gebruiken, wat kan ik er mee, wat is het nut hiervan.'
Deze zin inspireerde me tot de volgende vergelijking: het brein, de verwerkingsmachine, is te zien als een kok die soep maakt te midden van een oneindige hoeveelheid ingrediënten van allerlei aard. Als basis voor de soep zal hij bepaalde ingrediënten in een aanzienlijke hoeveelheid gebruiken. Vanwege zijn persoonlijke voorkeur komt er ook een grote hoeveelheid specifieke kruiden in de soep terecht. Sommige van de aanwezige ingrediënten zal hij niet kennen en gewoon negeren. Van andere herkent hij de afkomst niet waardoor hij geen vertrouwen in de kwaliteit heeft, er zouden wel eens pesticiden in kunnen zitten... Die komen zeker niet in de soep.
Er liggen ook ingrediënten voor het grijpen die hij echter gewoon over het hoofd ziet en een andere bos groenspul vindt hij niet lekker dus die laat hij ook liggen.
Vervolgens zijn er nog verschillende andere redenen van invloed op de uiteindelijke samenstelling van de soep: is het de bedoeling dat het een stevige maaltijdsoep wordt of dient de soep een feestelijke gerecht te worden? Moet er misschien juist een licht bouillonnetje worden gemaakt in verband met allerlei dieetwensen?
Wil de soep gegeten kunnen worden zal de kok in ieder geval enige ingrediënten moeten gebruiken. Hoe de soep uiteindelijk zal smaken zal van veel factoren afhangen, niet in het minst van de culinaire kwaliteiten van de kok. Hoe rijk van smaak zal de soep worden en door wie wordt die gewaardeerd?
Een reactie posten